Διαδικτυακός τζόγος: Όταν η διασκέδαση γίνεται εθισμός - Τα προειδοποιητικά σημάδια και οι τρόποι περιορισμού

Όλοι μας είμαστε εξοικειωμένοι με τους παραδοσιακούς τρόπους τζόγου, από τα προϊόντα λοταρίας και τις κάρτες ξυστών, τους κουλοχέρηδες και τα παιχνίδια καζίνο, μέχρι τα αθλητικά στοιχήματα και τις ιπποδρομίες. Τα σύγχρονα τυχερά παιχνίδια ωστόσο, δεν είναι τίποτα σαν αυτό που ξέρουμε. Πρόκειται για εξελιγμένα προϊόντα, που είναι πλέον διαθέσιμα στο διαδίκτυο, σχεδιασμένα για να προσελκύουν τους παίκτες και να τους οδηγούν να επιστρέφουν σε αυτά, ξανά και ξανά.

Σε αυτή τη διαδικτυακή σφαίρα, οι ευκαιρίες για τζόγο είναι πλέον άπειρες, εξατομικευμένες - γεγονός που τις κάνει και τόσο ακαταμάχητες - και πάντοτε διαθέσιμες, ανά πάσα ώρα και στιγμή, από την άνεση του καναπέ μας. Μπορείτε να κατανοήσετε πόσο εκτός ελέγχου όμως μπορεί να βγει αυτή η νέα συνήθεια; Όταν οποιαδήποτε ώρα της ημέρας ή της νύχτας, απέχουμε μόλις δευτερόλεπτα μακριά από την ευκαιρία να τζογάρουμε και να παίξουμε πολλά και διαφορετικά τυχερά παιχνίδια. Ορισμένες μορφές τους μάλιστα, όπως για παράδειγμα οι κουλοχέρηδες, μπορούν να ξεφύγουν τελείως από τον έλεγχο μας, περισσότερο από ό,τι άλλες μορφές τζόγου, όπως τα λαχεία.

Ξαφνικά λοιπόν, μπορούμε να εισέλθουμε σε έναν φαύλο κύκλο όπου όλα ξεκινούν από ένα αθώο στοίχημα ποδοσφαίρου στο κινητό μας και μετατρέπονται σε έναν εθισμό σε κάθε είδους τζόγο. Στην αρχή όλα μοιάζουν συναρπαστικά και η προσμονή για την νίκη να αποτελεί μια μορφή ψυχαγωγίας, αλλά σταδιακά τα στοιχήματα δεν πάνε όπως θα θέλαμε και δυσκολευόμαστε να πληρώσουμε άλλες υποχρεώσεις στη ζωή μας. Κάπως έτσι κάτι που παλαιότερα φαινόταν σαν ακίνδυνη διασκέδαση, έχει αρχίσει να μοιάζει περισσότερο με ανεξέλεγκτη συνήθεια.

Στοιχηματική πλύση εγκεφάλου

Τα τυχερά παιχνίδια έχουν γίνει πιο προσιτά και βολικά από ποτέ λόγω διαφόρων παραγόντων, κυρίως όμως λόγω των εξελίξεων στην τεχνολογία και των αλλαγών στους κανονισμούς. Ο πολλαπλασιασμός των διαδικτυακών πλατφορμών τυχερών παιχνιδιών, πιο συγκεκριμένα, έχει καταστήσει απίστευτα βολικό για τα άτομα να έχουν πρόσβαση σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων τυχερών παιχνιδιών από την άνεση του σπιτιού τους. Είτε πρόκειται για παιχνίδια καζίνο, αθλητικά στοιχήματα, πόκερ ή λοταρίες, αυτές οι πλατφόρμες προσφέρουν πρόσβαση 24 ώρες το 24ωρο με μερικά μόνο κλικ. Σε αυτό φυσικά συμβάλλει και η άνοδος των smartphones και των κινητών συσκευών, η οποία έχει εξορθολογήσει περαιτέρω την εμπειρία του τζόγου, επιτρέποντας στους ανθρώπους να παίζουν τυχερά παιχνίδια εν κινήσει. Οι εφαρμογές τυχερών παιχνιδιών για κινητά παρέχουν άμεση πρόσβαση σε μια ποικιλία επιλογών στοιχηματισμού, διευκολύνοντάς μας να στοιχηματίζουμε οποτεδήποτε και οπουδήποτε.

Πέρα όμως από την προσβασιμότητα, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που συντελούν στην δημοφιλία αυτών των παιχνιδιών, ξεκινώντας με το γεγονός ότι οι ιστότοποι τυχερών παιχνιδιών προσφέρουν μια ποικιλία μεθόδων πληρωμής, συμπεριλαμβανομένων πιστωτικών/χρεωστικών καρτών, ηλεκτρονικών πορτοφολιών, προπληρωμένων καρτών, ακόμη και κρυπτονομισμάτων. Η διαθεσιμότητα τόσων πολλαπλών επιλογών πληρωμής διευκολύνει τελικά τα άτομα να καταθέτουν χρήματα στους λογαριασμούς τους στα τυχερά παιχνίδια γρήγορα, με ασφάλεια και ανωνυμία. Το τελευταίο ειδικά είναι πολύτιμο για πολλούς ανθρώπους που επιθυμούν να παίζουν με διακριτικότητα και χωρίς το φόβο της κρίσης ή του στιγματισμού.

Παράλληλα, Οι φορείς εκμετάλλευσης διαδικτυακών τυχερών παιχνιδιών, συχνά δελεάζουν τους παίκτες με ελκυστικές προσφορές και προωθητικές ενέργειες, όπως μπόνους εγγραφής, δωρεάν περιστροφές και ανταμοιβές επιβράβευσης. Αυτά τα κίνητρα μπορούν να κάνουν τα τυχερά παιχνίδια πιο ελκυστικά και να ενθαρρύνουν τα άτομα να συνεχίσουν να παίζουν. Σε αυτό συμβάλλει φυσικά και η διαφήμιση από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Οι διαφημίσεις τυχερών παιχνιδιών κατά τη διάρκεια τηλεοπτικών αθλητικών μεταδόσεων ή της βραδινής τηλεόρασης είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Αν έχετε για παράδειγμα κατεβάσει μια εφαρμογή τυχερών παιχνιδιών, ίσως λαμβάνετε συνεχώς ειδοποιήσεις για νέες προσφορές.

Στα αθλήματα γηπέδου, οι εταιρείες τυχερών παιχνιδιών μπορεί επίσης να διαφημίζονται δίπλα στο γήπεδο ή να είναι χορηγοί της ομάδας, ενώ έχουν επίσης ενεργή παρουσία και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σε πρόσφατη έρευνα μάλιστα, του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ στο Ηνωμένο Βασίλειο, το Σαββατοκύριακο έναρξης της ποδοσφαιρικής σεζόν 2023 της αγγλικής Premier League συνοδεύτηκε από 11.000 "μηνύματα" τυχερών παιχνιδιών σε τηλεόραση, ραδιόφωνο και μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τα μηνύματα αυτά περιέχουν πειστικά ερεθίσματα και ενδείξεις που μπορούν να προκαλέσουν την επιθυμία των φιλάθλων να παίξουν τυχερά παιχνίδια.

Όταν ο τζόγος γίνεται εθισμός

Όταν ο τζόγος ξεφεύγει από τον έλεγχο, οι αρνητικές συνέπειες μπορεί να πάρουν διάφορες μορφές, αν και συνήθως προκύπτουν πρώτα οικονομικές απώλειες. Η ανησυχία για τα χρέη, η απώλεια ύπνου, οι απλήρωτοι λογαριασμοί και η ανάγκη να γίνουν οικονομικές θυσίες σε άλλους τομείς, όπως τα ψώνια ή οι διακοπές, είναι συνηθισμένες εμπειρίες για τους ανθρώπους των οποίων ο τζόγος ξεφεύγει από τον έλεγχο. Οι σύντροφοι και τα παιδιά συνήθως επωμίζονται επίσης τις οικονομικές δυσκολίες των απωλειών από τα τυχερά παιχνίδια και, σε αντίθεση με μια έκτακτη δαπάνη, τα χρέη από τα τυχερά παιχνίδια μπορεί να χρειαστούν μήνες ή χρόνια για να εξοφληθούν. Όταν οι απώλειές σας επηρεάζουν επίσης τον σύζυγο ή τον σύντροφό σας, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε διαφωνίες, ενοχικά συναισθήματα και ίσως στον πειρασμό να πείτε ψέματα για τις προθέσεις σας να ξαναπαίξετε τυχερά παιχνίδια. Μπορεί να απευθυνθείτε σε φίλους και συγγενείς για να δανειστείτε χρήματα, ενώ η εργασία ή οι σπουδές σας μπορεί να υποφέρουν, καθώς αποσπάται η προσοχή σας.

Στην πιο σοβαρή του μορφή, ο επίσημος ιατρικός όρος για τον εθισμό στα τυχερά παιχνίδια ονομάζεται “διαταραχή των τυχερών παιχνιδιών” και από το 2013, έχει κατηγοριοποιηθεί από την αμερικανική ψυχιατρική μαζί με τις διαταραχές χρήσης ουσιών ως ο πρώτος "συμπεριφορικός εθισμός". Μεταξύ των συμπτωμάτων της διαταραχής τυχερών παιχνιδιών περιλαμβάνονται διάφορα χαρακτηριστικά που επικαλύπτονται με τους εθισμούς στα ναρκωτικά και το αλκοόλ. Τα στοιχήματα με μεγαλύτερα χρηματικά ποσά με την πάροδο του χρόνου είναι ανάλογα με την "ανοχή" - για παράδειγμα, όταν κάποιος με διαταραχή χρήσης αλκοόλ διαπιστώνει ότι πρέπει να αυξήσει σταδιακά την ποσότητα αλκοόλ που καταναλώνει για να επιτύχει τα ίδια ψυχολογικά αποτελέσματα.

Παρομοίως, όταν κάποιος εμποδίζεται να παίξει τυχερά παιχνίδια (π.χ. λόγω έλλειψης χρημάτων ή επειδή λείπει σε διακοπές), μπορεί να εμφανίσει συμπτώματα στέρησης, όπως ευερεθιστότητα ή δυσκολία συγκέντρωσης, παρόμοια με τη στέρηση που μπορεί να βιώσει κάποιος μετά τη διακοπή της κατανάλωσης ενός ναρκωτικού ή αλκοόλ. Σήμερα, η διαταραχή του τζόγου αναγνωρίζεται ως μια εξουθενωτική κατάσταση που μπορεί να συνδεθεί με τα πιο σοβαρά αποτελέσματα, συμπεριλαμβανομένης της αυτοκτονίας και της χρεοκοπίας.

Τρόποι αντιμετώπισης

Ορισμένοι άνθρωποι είναι πιο επιρρεπείς στην ανάπτυξη προβλημάτων τζόγου: υπάρχουν για παράδειγμα, εκτεταμένες έρευνες που δείχνουν ότι οι άνδρες, οι νεότεροι άνθρωποι, τα άτομα με χαμηλότερο εισόδημα και τα άτομα που ανήκουν σε περιθωριοποιημένες και μειονεκτούσες ομάδες διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν προβλήματα τζόγου. Κύριος λόγος είναι ότι πολλά τυχερά παιχνίδια προκαλούν μια ψευδαίσθηση ελέγχου του αποτελέσματος προσφέροντάς μας κάποια επιλογή (π.χ., επιλέγοντας τους αριθμούς της λοταρίας) ή μια στιγμή σωματικής επιδεξιότητας (π.χ., ρίχνοντας 6άρες στα ζάρια). Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι ότι αυτές οι ευκαιρίες δεν αλλάζουν ουσιαστικά τις πιθανότητες νίκης μας και βασίζονται απλά σε προκαταλήψεις που συχνά μπορούν να οδηγήσουν σε μια έντονη παρόρμηση να βάλουμε "ένα ακόμη στοίχημα" ή να “δώσουμε μεγαλύτερο ποσό για να πάρουμε τα διπλά πίσω”.

Υπάρχουν όμως τρόποι να περιορίσουμε αυτή την κακή συνήθεια και να φύγουμε από το μονοπάτι του εθισμού; Η απάντηση είναι ναι και εμπεριέχει πολλές μικρές, αλλά σημαντικές πρακτικές που μπορείτε να υιοθετήσετε για να αυτοπεριοριστείτε:

• Θέστε όρια: Ο καθορισμός ορίων για το πόσο χρόνο και χρήματα ξοδεύετε στον τζόγο είναι ζωτικής σημασίας για τον υπεύθυνο τζόγο. Ορίστε έναν προϋπολογισμό για τα έξοδα τυχερών παιχνιδιών και τηρήστε τον.
• Κάντε τακτικά διαλείμματα: Είναι εύκολο να παρασυρθείτε από τον ενθουσιασμό του τζόγου, αλλά η πραγματοποίηση τακτικών διαλειμμάτων μπορεί να σας βοηθήσει να διατηρήσετε την προοπτική σας και να αποφύγετε παρορμητικές αποφάσεις. Ορίστε ένα χρονόμετρο ή προγραμματίστε συγκεκριμένες ώρες για τις συνεδρίες τυχερών παιχνιδιών και χρησιμοποιήστε τον υπόλοιπο χρόνο για άλλες δραστηριότητες.
• Βρείτε εναλλακτικές δραστηριότητες: Διαφοροποιήστε τα ενδιαφέροντα και τα χόμπι σας για να μειώσετε το χρόνο και την ενέργεια που ξοδεύετε στον τζόγο. Ασχοληθείτε με δραστηριότητες που σας δίνουν χαρά και ικανοποίηση, είτε πρόκειται για άσκηση, είτε για δημιουργικές προσπάθειες, είτε για να περνάτε χρόνο με αγαπημένα πρόσωπα.
• Αναζητήστε υποστήριξη: Μη διστάσετε να απευθυνθείτε για υποστήριξη αν δυσκολεύεστε να ελέγξετε τις συνήθειες του τζόγου σας. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει την εκμυστήρευση σε έναν έμπιστο φίλο ή μέλος της οικογένειας, την ένταξη σε μια ομάδα υποστήριξης ή την αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας από έναν θεραπευτή που ειδικεύεται στη συμβουλευτική εθισμού.
• Γιορτάστε τις μικρές νίκες: Αναγνωρίστε και γιορτάστε κάθε ορόσημο στο ταξίδι σας προς τον υπεύθυνο τζόγο. Είτε πρόκειται για μια εβδομάδα χωρίς τζόγο είτε για την τήρηση του προϋπολογισμού σας για ένα μήνα, αναγνωρίστε την πρόοδό σας και χρησιμοποιήστε την ως κίνητρο για να συνεχίσετε να προχωράτε μπροστά.