Ύπνος, ανθρώπινη υγεία και διαταραχές

της Δρ. Αναστασίας Μοσχοβάκη

Υπό φυσιολογικές συνθήκες ο ενδογενής βηματοδότης του ύπνου, ρυθμίζει το κυκλικό φαινόμενο  «ύπνος – αφύπνιση – εγρήγορση» με περιοδικό τρόπο. Το κυκλικό αυτό φαινόμενο ευρίσκεται υπό την επήρεια του φωτός και  πολλών χημικών ουσιών με κύριο εκπρόσωπο τη μελατονίνη. Οι περισσότεροι ενήλικες χρειάζονται επτά έως οκτώ ώρες κάθε βράδυ.  Ο ύπνος που χαρακτηρίζεται από επαρκή ποσότητα και ποιότητα είναι απαραίτητος για την επιβράδυνση της βιολογικής γήρανσης και τη μεγιστοποίηση της ενεργειακής εφεδρείας του σώματος. Κατά την διάρκεια του σωστού ύπνου:

1. Γίνεται σωστή επιδιόρθωση φθορών που επήλθαν κατά την διάρκεια της ημέρας.

 Κατά τον φυσιολογικό ύπνο, καθώς το άτομο χαλαρώνει και εισέρχεται σε κατάσταση ύπνου, η εγκεφαλική δραστηριότητα σταδιακά μειώνεται για να αυξηθεί στη συνέχεια σημαντικά καθώς το άτομο εισέρχεται σε βαθύ ύπνο. Μεγάλα κύματα δ εμφανίζονται κατά την καταγραφή της εγκεφαλικής δραστηριότητας, τα οποία αντιστοιχούν στην έντονη προσπάθεια που καταβάλλει το σώμα κατά το στάδιο αυτό, να επιδιορθώσει τις φθορές του σώματος που έγιναν κατά την διάρκεια κυρίως της εγρήγορσης από την επίθεση ποικίλων αντίξοων παραγόντων (π.χ. stress, καρκινογόνα, καυσαέρια τοξίνες). Η σωστή επιδιόρθωση των φθορών του σώματος είναι απαραίτητη για την επιβράδυνση της βιολογικής γήρανσης ενώ η ομαλή εξουδετέρωση των τοξινών είναι απαραίτητη για τον εφοδιασμό των ενεργειακών αποθηκών του σώματος με μέγιστη ενεργειακή εφεδρεία. Η συνεχιζόμενη ανεπάρκεια ύπνου συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιοπάθειας , νεφρικής νόσου, υψηλής αρτηριακής πίεσης , εγκεφαλικού επεισοδίου, συνδρόμων κόπωσης, κατάθλιψης, λοιμώξεων, χαμηλής γονιμότητας, επιβράδυνσης ανάπτυξης σε παιδιά και εφήβους, ατυχημάτων.

2. Γίνεται εμπέδωση της γνώσης.

 Καθώς ο οργανισμός εισέρχεται στο κατεξοχήν στάδιο των ονείρων, η εγκεφαλική δραστηριότητα και οι κινήσεις των οφθαλμών παρουσιάζουν έντονη δραστηριοποίηση (rapid eye movements, rem ύπνος). Το μυϊκό σύστημα στην φάση αυτή είναι σε έντονη χαλάρωση που προσομοιάζει με την κατάσταση της παράλυσης. Στο στάδιο αυτό αποκρυσταλλώνεται η μνήμη και εμπεδώνεται η νέα γνώση και εμπειρία που το άτομο αποκόμισε κατά την διάρκεια της εγρήγορσης. Υπάρχουν 3-5 κύκλοι rem και non rem ύπνου στον φυσιολογικό ύπνο από τη στιγμή της επέλευσής του έως την αφύπνιση. 

3. Ο κύκλος του ύπνου ευρίσκεται σε στενή αλληλεπίδραση με το σύνολο των βιοχημικών κύκλων του οργανισμού με αποτέλεσμα η διαταραχή του να επηρεάζει δυσμενώς την περιοδική έκκριση σημαντικών για την λειτουργία του σώματος χημικών ουσιών. Η ομαλή περιοδική έκκριση των ουσιών αυτών είναι απαραίτητη για τον έλεγχο των φλεγμονών στο ανθρώπινο σώμα, την ομαλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, το σωστό μεταβολισμό της γλυκόζης. Έτσι για παράδειγμα ο ύπνος συντελεί στη διατήρηση υγιούς ισορροπίας των ορμονών που προκαλούν πείνα, αίσθημα κορεσμού και της ινσουλίνης. Η ανεπάρκεια ύπνου μειώνει τα επίπεδα της  λεπτίνης και διαταράσσει την ινσουλίνη του αίματος με αποτέλεσμα οι πάσχοντες να παρουσιάζουν υψηλότερη συχνότητα βουλιμικών κρίσεων συγκριτικά με τους υγιείς, παχυσαρκία και διαβήτη.

Οι διαταραχές του ύπνου εκδηλώνονται κύρια ως δυσκολία επέλευσης του ύπνου, αφυπνίσεις κατά τη νύχτα, διαταραχή πρωινής αφύπνισης, υπερβολική υπνηλία, σύνδρομο ανήσυχων άκρων  κατά τον ύπνο και χρήζουν σωστής θεραπευτικής αντιμετωπίσεως προς αποφυγή επιπλοκών. 

ΜΕΤΡΑ ΒΕΛΤΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΥΠΝΟΥ

• Περπατήστε και ασκηθείτε υπό το φως του ήλιου το πρωί. Η έκθεση στο πρωινό ηλιακό φως  βελτιστοποιεί την λειτουργία του βηματοδότη του ύπνου. Αντιθέτως η επίπονη άσκηση κατά το τρίωρο που προηγείται του ύπνου δεν συνιστάται.

• Αποφύγετε την κατάχρηση καφεΐνης, αλκοόλ, ποτών τύπου cola και το κάπνισμα. Οπωσδήποτε μην καταναλώνετε τις ουσίες αυτές μετά το μεσημέρι. Αποφύγετε τα μεγάλα γεύματα και τα ποτά πριν από το κρεβάτι.

• Nα τηρείτε σταθερό ωράριο ωράριο  κατάκλισης αφύπνισης.

• Αποφύγετε την τηλεόραση, τους υπολογιστές, τα βιντεοπαιχνίδια, τα smartphones ή άλλες οθόνες λίγο πριν τον ύπνο, καθώς το φως μπορεί να επηρεάσει τον κύκλο του ύπνου σας.

• Αποσύρετε τις πηγές θορύβου ή φωτός από το υπνοδωμάτιο. 

• Περισσότερα για τη σωστή υγιεινή του ύπνου στο https://www.youtube.com/watch?v=61D2pTv_T5I

Μας κοινοποιήθηκε από:
Δρ. Αναστασία Μοσχοβάκη 
Φραγκοπούλου 10 Κηφισιά
Έκτακτα-νοσοκομειακά περιστατικά
24ωρη γραμματεία: 2106252770 και 6945575287
Facebook https://www.facebook.com/pages/Aναστασία-Μοσχοβάκη-Ιατρός-Ειδική-Παθολόγος
Twitter http://twitter.com/amoschovaki
Γενική ενημέρωση στο http://anastasiamoschovaki1.blogspot.com και στο
http://amoschovakineaprolipsi.blogspot.gr/
Για ραντεβού, γενικές ερωτήσεις ή σχόλια στείλτε e mail στο amoschovaki@yahoo.gr ή καλέστε στο ιατρείο στα τηλέφωνα 2102122198 και 2106252770 (24ώρες το 24ωρο, 365 ημέρες τον χρόνο).