Καραβάν Σαράι. Στα ...αζήτητα το κτίριο που έγινε μέχρι και ταινία (ΦΩΤΟ-VIDEO)

Ξεκίνησε ως πανδοχείο, έφθασε να γίνει δημαρχείο και ενδιάμεσα μυθιστόρημα και ταινία. Ένα επιβλητικό κτίριο με χίλια πρόσωπα που έχει σημαδέψει όσο λίγα την νεότερη ιστορία της Θεσσαλονίκης. Από την οθωμανική περίοδο, τον εμφύλιο και μέχρι το 2010 το Καραβάν Σαράι ή μέγαρο Χ. Δήμου κατά το ελληνικότερον, κατείχε πρωταγωνιστικό ρόλο στην εξέλιξη των γεγονότων.

Ρεπορτάζ: Χριστίνα Φωτεινάκη

Από πανδοχείο την περίοδο της τουρκοκρατίας, σε καταφύγιο προσφύγων και σε δημαρχείο. Το Καραβάν Σαράι προσαρμόστηκε στις ανάγκες της εκάστοτε εποχής και ενσάρκωσε με απόλυτη ακρίβεια τον ρόλο που του ζητήθηκε να παίξει από τους κατοίκους της Θεσσαλονίκης σε όλο το φάσμα της μακριάς ιστορίας του.



Είναι χαρακτηριστική και η ομώνυμη ταινία που γυρίστηκε το 1986 σε σκηνοθεσία του Τάσου Ψαρρά με πρωταγωνιστή τον Θύμιο Καρακατσάνη, ο οποίος παίζει τον ρόλο ενός εκ των χιλιάδων προσφύγων που βρήκαν καταφύγιο εκεί κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου. Στη γωνία των οδων Βενιζέλου και Βαμβακά, το επιβλητικό κτίριο στέκεται ακόμα, σαν ένα φάντασμα μιας άλλης εποχής. Η εγκατάλειψη είναι εμφανής, ενώ τα καταστήματα που στεγάζονται στο ισόγειο κλείνουν το ένα μετά το άλλο. Από το 2010 που το δημαρχείο της πόλης μεταφέρθηκε στις καινούργιες εγκαταστάσεις, το Καραβάν Σαράι ερήμωσε, με τους ιδιοκτήτες να κάνουν μεγάλες προσπάθειες έτσι ώστες να βρεθούν επενδυτές που θα μπορέσουν να το αξιοποιήσουν.

Η ιστορία του Καραβάν Σαράι

Το κτίριο βρίσκεται στα βόρεια του Τζαμιού Χαμζά Μπέη, γνωστό ως Αλκαζάρ και η ιστορία του ξεκινάει από τον 15ο αιώνα. Στην ίδια θέση βρίσκονταν το Καραβάν Σαράι από όπου πήρε την ονομασία της και όλη η γύρω περιοχή. Επί τουρκοκρατίας αναφέρονται δυο Καραβάν Σαράι, το "μικρό" και το "μεγάλο". Τα σεράγια ήταν πανδοχεία που φιλοξενούσαν ταξιδιώτες και μέσα στο χρόνο εξελίχθηκαν και σε εμπορικά κέντρα, τα οποία διέθεταν καταστήματα, δωμάτια, εσωτερική αυλή και στοές. Οι πρώτοι μελετητές του Καραβάν Σαράι, οι αρχαιολόγοι Textier και Pullan, οι οποίοι δίνουν και τα σχέδια του κτίσματος κάνουν τη δημοσίευση όψης και κάτοψης του κτιρίου το 1864 και αυτή είναι μια μαρτυρία που έχουμε ότι το Καραβάν Σαράι υπήρχε τότε και θεωρούν ότι είναι βυζαντινό ξενοδοχείο, γνώμη που τη στηρίζουν κυρίως στον τρόπο δόμησής του.



Μετά την καταστροφή του κτίσματος, διασώθηκαν ορισμένα τμήματά του για μεγάλο χρονικό διάστημα και παρέμεινε ανεκμετάλλευτη μια μεγάλη έκταση. Πριν από το 1923 είχε εκπονηθεί μελέτη για νέο κτίσμα από τον αρχιτέκτονα Δελλαδέστιμα, η οποία εγκρίθηκε και από την Αρχαιολογική Υπηρεσία. Η μελέτη προέβλεπε την κατασκευή ισογείου και 3 ορόφων, ενώ είχε τεθεί ως προϋπόθεση η προσαρμογή της στην μορφή του Καραβάν-Σαράι. Το κτίριο που χτίστηκε εκείνη την περίοδο, χρησίμευσε ως τόπος διαμονής προσφύγων από χωριά της Μακεδονίας που βρήκαν εκεί καταφύγιο κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου. Από το 1958 έως το 2010 τμήμα του Καραβάν Σαράι ενοικιάστηκε στο Δήμο Θεσσαλονίκης για να εγκατασταθεί εκεί το δημαρχείο της πόλης όπου και παρέμεινε για 53 χρόνια.



Πως γλίτωσε από την κατεδάφιση

Ο ορθοπεδικός, διοικητής του νοσοκομείου Χαλκιδικής και ιδιοκτήτης δύο καταστημάτων στο Καραβάν Σαράι, Γιάννης Μπισχινιώτης μίλησε στο seleo για την ιστορία του κτιρίου και για την παρολίγον κατεδάφισή του. "Στην εποχή της πρώιμης οθωμανοκρατίας, η περιοχή ήταν γνωστή ως Μπαλαάτ, που σημαίνει παλάτι, καθώς εκεί ήταν το εμπορικό κέντρο της πόλης. Από τη δεκαετία του 1920 άρχισε να χτίζεται το σημερινό Καραβάν Σαράι για να αποκτήσει τη μορφή που έχει μέχρι και σήμερα, ωστόσο είναι ένα έργο που δεν ολοκηρώθηκε, παρά μόνο την εποχή της Κατοχής.



Το παλιό δημαρχείο της Θεσσαλονίκης στεγαζόταν στο μισό περίπου μέρος του κτιρίου, ενώ στο υπόλοιπο υπήρχαν καταστήματα που πουλούσαν τσάντες και παπούτσια, ενώ μεγάλος μέρος καλύπτει και το πάρκινγκ που βρίσκεται εκεί τα τελευταία 50 χρόνια, το οποίο αποτέλεσε και σταθμό ταξί.



Μετά την μετακόμιση του δημαρχείου από το Καραβάν Σαράι, έγιναν συζητήσεις προκειμένου να κατεδαφιστεί το κτίριο και στη θέση του να χτιστεί ένα μεγάλο εμπορικό κέντρο. Το σχέδιο αυτό δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, καθώς όποιος το προσπαθούσε θα έπεφτε πάνω στην ιστορία της οθωμανικής Θεσσαλονίκης και σε ευρήματα που δεν θα μπορούσαν να αγνοηθούν".



Η φυγή του δημαρχείου και η παρακμή της περιοχής

Η Πόπη Ιωαννίδου νοικιάζει κατάστημα στο Καραβάν Σαράι τα τελευταία 30 χρονια. Η απουσία του δημαρχείου είναι αισθητή όπως μας λέει. "Μας επηρέασε ότι έφυγε το δημαρχείο. Δεν φροντίζουν τη γειτονιά, δεν έχει αρκετό φωτισμό, η περιοχή υποβαθμίστηκε. Το κτίριο είναι παραμελημένο, ενώ τα μαγαζιά που κάποτε γέμιζαν με κόσμο, τώρα κλείνουν το ένα μετά το άλλο". Όσο για τα όσα λέγονται για τις επενδύσεις που θα έρθουν να δώσουν πνοή στο Καραβάν Σαράι, η ίδια δηλώνει απαισιόδοξη. "Ο πεθαμένος δεν μπορεί να αναστηθεί. Δεν πρόκειται κανείς να επενδύσει".



Σε αναζήτηση επενδυτών

Το μεγαλύτερο μέρος του κτιρίου ανήκει στους κληρονόμους των Χρήστου και Δημητρίου Δήμου με καταγωγή από την Καστοριά, ενώ η εταιρεία «Καραβάν Σαράι Α.Ε.» έχει στην κατοχή της τον δεύτερο και τον τρίτο όροφο. Ωστόσο δεν είναι οι μονοι ιδιοκτήτες του κτιρίου, καθώς πολλοί είναι αυτοί που διαθέτουν από μικρά μέχρι και αρκετά μεγάλα ποσοστά ιδιοκτησίας.



Η οικογένεια Σαπουντζή είναι ένας από τους τρεις κύριους ιδιοκτήτες, ενώ ο Νικόλαος Σαπουντζής μας μιλάει για τις προσπάθειες για να βρεθούν επενδυτές τα τελευταία χρόνια. "Μιλάμε χρόνια με επιχειρηματίες από την Τουρκία, τη Ρωσιά, ενώ ακόμα και Άραβες έχουν δείξει ενδιαφέρον. Τον Μάιο, μάλιστα, ήρθαν και το είδαν Τούρκοι επενδυτές, ωστόσο δεν είχαμε κάποια ξεκάθαρη απάντηση. Προσπαθούμε να βρούμε επενδυτές που θα μετατρέψουν το κτίριο είτε σε εμπορικό κέντρο, είτε σε ξενοδοχείο, είτε φοιτητικές εστίες ευρωπαϊκών προδιαγραφών. Παρόλο που ενδιαφέρονται πολλοί, η δουλειά δεν προχωράει λόγω της οικονομικής κρίσης και της αστάθειας που υπάρχει αυτή τη στιγμή στη χώρα μας".





H ταινία

Μας το κοινοποίησε το seleo.gr