Τι είναι το FOBO και πώς επηρεάζει την ψυχική μας υγεία

Ο όρος FOMO («fear of missing out») είναι πλέον ευρέως γνωστός και χρησιμοποιείται εδώ και χρόνια για να περιγράψει τον φόβο ότι χάνουμε κάτι καλύτερο. Λιγότερο γνωστός, αλλά εξίσου –αν όχι περισσότερο– επιβαρυντικός, είναι ο όρος FOBO, δηλαδή «fear of a better option»: ο φόβος ότι υπάρχει κάπου μια καλύτερη επιλογή από αυτή που έχουμε μπροστά μας.

Σύμφωνα με ειδικούς, το FOBO αφορά ανθρώπους που δυσκολεύονται να δεσμευτούν σε μια απόφαση, ακόμη κι όταν έχουν μπροστά τους απολύτως ικανοποιητικές επιλογές. Η αγωνία ότι «κάτι καλύτερο μπορεί να εμφανιστεί» οδηγεί σε αναβλητικότητα, υπερανάλυση και, συχνά, σε πλήρη αδράνεια.

Τι είναι το FOBO και πώς εμφανίζεται

Ο όρος FOBO επινοήθηκε το 2004 από τον συγγραφέα και επενδυτή Patrick McGinnis, ο οποίος είχε παρουσιάσει μαζί και τον όρο FOMO. Όπως εξηγεί στην HuffPost, πρόκειται για «μια ασθένεια της αφθονίας»: στον σύγχρονο κόσμο των αμέτρητων επιλογών, πολλοί άνθρωποι αισθάνονται την ανάγκη να κρατούν όλες τις πόρτες ανοιχτές, φοβούμενοι ότι αν δεσμευτούν, θα χάσουν κάτι ανώτερο.

Το FOBO μπορεί να εκδηλωθεί σε μικρές, καθημερινές αποφάσεις –όπως τι να παραγγείλει κανείς από ένα μενού– αλλά και σε πολύ πιο κρίσιμες επιλογές, όπως η καριέρα, οι σχέσεις ή ο τόπος διαμονής. Κοινός παρονομαστής είναι το ερώτημα: «Κι αν υπάρχει κάτι καλύτερο εκεί έξω;».

Η συνεχής αυτή αμφιβολία οδηγεί σε αυτό που οι ειδικοί αποκαλούν «παράλυση της ανάλυσης»: ο άνθρωπος σκέφτεται διαρκώς τα υπέρ και τα κατά, χωρίς να φτάνει ποτέ σε τελική απόφαση.

Οι συνέπειες στην καθημερινότητα και την ψυχική υγεία

Σε αντίθεση με το FOMO, που συχνά αφορά εσωτερικές συγκρίσεις, το FOBO επηρεάζει και τους γύρω μας. Άτομα που δυσκολεύονται να πάρουν αποφάσεις συχνά κουράζουν φίλους, συνεργάτες ή συντρόφους, καθώς δίνουν την αίσθηση ότι δεν πρόκειται ποτέ να δεσμευτούν πραγματικά.

Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι το FOBO μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο άγχος, ψυχική εξάντληση και αίσθημα μόνιμης δυσαρέσκειας. Η συνεχής αμφισβήτηση των επιλογών μας υπονομεύει την αυτοπεποίθηση και την εμπιστοσύνη στον εαυτό μας, ενώ σε βάθος χρόνου μπορεί να συμβάλει ακόμη και σε συμπτώματα κατάθλιψης.

Παράλληλα, η υπερπροσφορά επιλογών στον σύγχρονο τρόπο ζωής –από τα ψώνια και την ψυχαγωγία μέχρι τις επαγγελματικές ευκαιρίες– ενισχύει το φαινόμενο. Η αίσθηση ότι «υπάρχουν άπειρες εναλλακτικές» συχνά οδηγεί στο αντίθετο αποτέλεσμα: στην αδυναμία να προχωρήσουμε μπροστά.

Γιατί γίνεται πιο έντονο σήμερα

Οι ειδικοί συνδέουν την εξάπλωση του FOBO με τον σύγχρονο, προνομιούχο τρόπο ζωής και κυρίως με τον ρόλο των social media. Η συνεχής σύγκριση με τις ζωές των άλλων και η ψευδαίσθηση ότι κάπου αλλού υπάρχει πάντα κάτι καλύτερο εντείνουν την αμφιβολία και τη δυσαρέσκεια.

Επιπλέον, άτομα με προϋπάρχον άγχος, τραυματικές εμπειρίες ή φόβο αποτυχίας είναι πιο επιρρεπή στο FOBO. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η συμπεριφορά αυτή μπορεί να μεταφερθεί από τον επαγγελματικό χώρο και στην προσωπική ζωή, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο αναβλητικότητας.

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί το FOBO

Οι ειδικοί τονίζουν ότι το πρώτο βήμα είναι η αλλαγή νοοτροπίας. Μια απόφαση δεν χρειάζεται να είναι «η τέλεια επιλογή», αλλά η καλύτερη δυνατή για τη συγκεκριμένη στιγμή. Οι εναλλακτικές δεν είναι απαραίτητα καλύτερες – είναι απλώς διαφορετικές.

Συστήνεται επίσης ο περιορισμός των επιλογών σε δύο ή τρεις, ώστε να μειώνεται το βάρος της απόφασης. Η καλλιέργεια εμπιστοσύνης στο ένστικτο, η αποδοχή ότι καμία επιλογή δεν είναι χωρίς ρίσκο και η συνειδητοποίηση ότι οι περισσότερες αποφάσεις δεν είναι μη αναστρέψιμες μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά.

Σε περιπτώσεις όπου το άγχος γίνεται κυρίαρχο, η υποστήριξη από ειδικό ψυχικής υγείας μπορεί να αποδειχθεί καθοριστική. Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, το FOBO δεν αφορά τη «λάθος» επιλογή, αλλά τον φόβο της δέσμευσης – και αυτός είναι κάτι που μπορεί να αντιμετωπιστεί.

Τελικά, το να ζει κανείς με λίγη αβεβαιότητα αποτελεί μέρος της ζωής σε έναν κόσμο γεμάτο δυνατότητες. Η αποδοχή αυτής της πραγματικότητας είναι συχνά το κλειδί για περισσότερη ηρεμία και ουσιαστικές αποφάσεις.