Ντιέγκο Μαράνι

συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Ο Ντιέγκο Μαράνι (Φεράρα, 1959) εργάζεται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στις Βρυξέλες, όπου ασχολείται με την προώθηση της πολυγλωσσίας. Εκτός από την πολυβραβευμένη Νέα φινλανδική γραμματική, έχει γράψει και άλλα μυθιστορήματα, που επίσης μεταφράστηκαν με επιτυχία σε αρκετές γλώσσες. Ο Ντιέγκο Μαράνι επινόησε την Europanto, μια γλώσσα-παιχνίδι (ένα κράμα λέξεων από ευρωπαϊκές γλώσσες) στην οποία έγραψε μια συλλογή διηγημάτων και πολλά άρθρα για ευρωπαϊκές εφημερίδες.

Επισκέφθηκε την Ελλάδα, προσκεκλημένος των Εκδόσεων Αιώρα και του Ιταλικού Μορφωτικού Ινστιτούτου, και παρουσίασε το μυθιστόρημά του Νέα φινλανδική γραμματική στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο της 13ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης, και στην Αθήνα.

Εθνική ταυτότητα, γλώσσα, εθνικοί μύθοι, η αίσθηση του «ανήκειν». Πολύ σημαντικά θέματα σήμερα που τα εθνικά κράτη χάνουν την εξουσία και είμαστε ανίκανοι να βρούμε ένα αποτελεσματικό υποκατάστατο γι’ αυτά. Η παγκοσμιοποίηση εξάλειψε τα σύνορα και τις διαφορές. Χρειαζόμαστε όμως τις διαφορές για να υπάρξουμε, για να είμαστε ο εαυτός μας.

Τι σας ενέπνευσε για να γράψετε το μυθιστόρημα Νέα φινλανδική γραμματική;

Με ενδιέφερε το θέμα της ταυτότητας. Πώς χτίζουμε την ταυτότητά μας; Είναι κάτι αναλλοίωτο και σταθερό ή μπορεί να προσαρμοστεί και ν’ αλλάξει; Νομίζουμε ότι η ταυτότητα είναι σαν ένα καλούπι στο οποίο γεννιόμαστε. Είμαι πεπεισμένος όμως ότι η ταυτότητα είναι μία διαδικασία, μία αέναη εξέλιξη. Όπως τα πάντα στη ζωή.

Αναφέρεστε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Γιατί είναι αυτή η περίοδος η πιο δημοφιλής στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία σήμερα;

Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος είναι ένα τραύμα στην ευρωπαϊκή ιστορία. Πιστεύω ότι αυτός είναι ο κύριος λόγος για το τόσο μεγάλο ενδιαφέρον σ’ αυτήν την περίοδο. Επιπλέον, οι νέες γενιές γνωρίζουν λίγα γι’ αυτήν και ίσως νιώθουν την ανάγκη να ενημερωθούν περισσότερο και να καταλάβουν τι συνέβη.

Ο βασικός ήρωας του βιβλίου σας είναι ένας άνδρας χωρίς μνήμη και χωρίς καμία γνώση κάποιας γλώσσας. Η μνήμη όμως μπορεί να υπάρξει χωρίς γλώσσα;

Η μνήμη είναι μια προσωπική εμπειρία, όπως τα όνειρα. Δεν υπάρχει ακριβής γλώσσα στα όνειρα. Γεννιόμαστε και δεν μπορούμε ακόμα να μιλήσουμε, μπορούμε όμως να ονειρευτούμε. Πάντως, η έρευνά μου δεν είναι επιστημονική. Πρόκειται για μια διανοητική εξερεύνηση της μνήμης, της ταυτότητας και του τρόπου που η γλώσσα περιέχει όλα τα παραπάνω.

Πόσο σημαντικό είναι το όνομά μας γι’ αυτό που είμαστε; Πώς το όνομα καθορίζει ποιοι είμαστε και πώς ταυτιζόμαστε με αυτό;

Ξανά, το όνομά μας είναι η ταυτότητά μας. Χαράζει τα όρια του εαυτού μας, μας κάνει μοναδικούς και αναγνωρίσιμους. Όμως είναι μια κοινωνική σύμβαση. Το όνομά μας δεν υπάρχει –ούτε εμείς– χωρίς αναγνώριση από τους άλλους.

Πόσο δύσκολο είναι να γράψει κανείς ένα ψυχολογικό θρίλερ; Πώς καταφέρατε να περιγράψετε σε βάθος όλες αυτές τις ψυχολογικές καταστάσεις στο βιβλίο σας;

Έβαλα τα δυνατά μου. Προσπάθησα να μπω ο ίδιος στη θέση των χαρακτήρων μου και φαντάστηκα τα συναισθήματά τους. Στο γράψιμο υπάρχει έμπνευση, αλλά επίσης και σκληρή τεχνική δουλειά. Αυτό προσπάθησα να κάνω, να φανταστώ σε βάθος την ψυχολογία ενός χαρακτήρα και να την περιγράψω με ακρίβεια, έχοντας σαν εργαλεία μου τις λέξεις.



Οι εξαιρετικές περιγραφές για τη Φινλανδία καταφέρνουν να δημιουργήσουν έναν ολόκληρο πίνακα στον αναγνώστη. Γράφετε σαν να γνωρίζετε τη χώρα από πρώτο χέρι. Γιατί επιλέξατε τη Φινλανδία και όχι τη χώρα σας, για παράδειγμα;

Έχω ζήσει στη Φινλανδία κι έχω σπουδάσει φινλανδικά. Γνωρίζω πολύ καλά τη χώρα και την αγαπώ. Αυτό είναι σημαντικό όταν πρέπει να επικοινωνήσεις συναισθήματα, εντυπώσεις αλλά κι όταν έχεις να περιγράψεις έναν τόπο. Η ιστορία δεν διαδραματίζεται τυχαία στη Φινλανδία. Η ίδια η Φινλανδία παίζει σημαντικό ρόλο στην πλοκή του βιβλίου. Είναι μια νέα χώρα, πρόσφατα ιδρυθείσα, με ζωντανή και ισχυρή εθνική συνείδηση, όπου μπορεί κανείς να αισθανθεί τη μυθολογία ίδρυσης του έθνους. Ο εθνικισμός δεν είναι πλέον τόσο δημοφιλής στην Ευρώπη, παρότι σε μερικές χώρες έχει αναβιώσει. Στη Φινλανδία, αντίθετα, είναι ακόμα πολύ ισχυρός. Αυτό ήταν πολύ σημαντικό για την ιστορία που αφηγούμαι. Γι’ αυτό ακριβώς μιλάω. Εθνική ταυτότητα, γλώσσα, εθνικοί μύθοι, η αίσθηση του «ανήκειν». Πολύ σημαντικά θέματα σήμερα που τα εθνικά κράτη χάνουν την εξουσία και είμαστε ανίκανοι να βρούμε ένα αποτελεσματικό υποκατάστατο γι’ αυτά. Η παγκοσμιοποίηση εξάλειψε τα σύνορα και τις διαφορές. Χρειαζόμαστε όμως τις διαφορές για να υπάρξουμε, για να είμαστε ο εαυτός μας. Γι’ αυτόν το λόγο ψάχνουμε νέους τρόπους να ορίσουμε την ταυτότητά μας, όχι πλέον μέσω του παλιού εθνικού πατριωτισμού. Αυτή η αναζήτηση για τον καινούργιο ορισμό της ταυτότητας όμως είναι ένα αίνιγμα που δεν μπορούμε να λύσουμε. Η Ευρώπη μπορεί να είναι η απάντηση, αλλά χρειάζεται να γίνουν ακόμα πάρα πολλά για να αναπτύξουμε ένα αληθινό ευρωπαϊκό αίσθημα του «ανήκειν».

Περιμένατε ότι το μυθιστόρημά σας θα μεταφραζόταν σε δέκα γλώσσες;

Όχι, δεν το περίμενα. Εξεπλάγην ευχάριστα όταν διαπίστωσα την απήχησή του. Ίσως ο λόγος να είναι ότι αγγίζω θέματα που αφορούν πολλούς συνανθρώπους μου.

Εργάζεστε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στις Βρυξέλλες. Ποιο είναι το αντικείμενο εργασίας σας;

Εργάζομαι στην Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης και είμαι υπεύθυνος πολιτισμού. Χρησιμοποιούμε τον πολιτισμό ως πολιτικό εργαλείο και κοινό έδαφος για διάλογο με άλλες χώρες μ’ έναν πολιτικά ορθό τρόπο. Επιχειρούμε να προωθήσουμε τον πολιτισμό σαν μέσο ειρήνευσης μετά από συγκρούσεις και να προστατεύσουμε την πολιτιστική κληρονομιά, υπογραμμίζοντας την αξία της σαν πηγή και μαρτυρία πολιτιστικής πολυπολιτισμικότητας.

Η μνήμη είναι μια προσωπική εμπειρία, όπως τα όνειρα. Δεν υπάρχει ακριβής γλώσσα στα όνειρα. Γεννιόμαστε και δεν μπορούμε ακόμα να μιλήσουμε, μπορούμε όμως να ονειρευτούμε.

Πώς είναι να συνεργάζεστε με ανθρώπους που μιλούν πολλές γλώσσες;

Συναρπαστικό. Μαθαίνεις πάντοτε καινούργια πράγματα μέσα από τις γλώσσες. Διαφορετικούς τρόπους να σκέφτεσαι αλλά και να βλέπεις την πραγματικότητα.

Πώς άλλαξε η ζωή στις Βρυξέλλες μετά από τις τρομοκρατικές επιθέσεις;

Είμαστε καλύτερα τώρα. Αλλά είμαστε ακόμα πληγωμένοι. Η πόλη και οι κάτοικοί της αντιδρούν με θετικό τρόπο. Αρνούνται τον φόβο και διεκδικούν τη θέλησή τους να μείνουν προσκολλημένοι στις αρχές της ελευθερίας και του διαλόγου. Οι Βρυξέλλες αποτελούν σύμβολο για τις ευρωπαϊκές αρχές. Δεν το ξεχνάμε αυτό.

Είναι αυτό το πρώτο σας ταξίδι στην Ελλάδα;

Όχι. Γνωρίζω την Ελλάδα αρκετά καλά. Για τους Ιταλούς, η Ελλάδα είναι σαν δεύτερη πατρίδα. Μια χώρα κι ένας λαός με τον οποίο μοιραζόμαστε έναν πλούτο με κοινά σημεία. Του πολιτισμού, πιο συγκεκριμένα.

Νέα φινλανδική γραμματική
Diego Marani
Mετάφραση: Δήμητρα Δότση
Αιώρα
232 σελ.
ISBN 978-618-5048-40-2
Τιμή: €14,40



Μας το κοινοποίησε το diastixo.gr