Βασιλόπιτα: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για το καθιερωμένο γλύκισμα της Πρωτοχρονιάς

Δεν υπάρχει νοικοκυριό στην Ελλάδα που το βράδυ της Πρωτοχρονιάς να μην κόψει την καθιερωμένη βασιλόπιτα. Πόσα, όμως, γνωρίζετε για το έθιμο της βασιλόπιτας; Πώς ξεκίνησε η παράδοσή της, γιατί την κόβουμε, από πού πήρε το όνομά της, σε πόσες εκδοχές υπάρχει;

Η ιστορία που υποστηρίζει η λαϊκή παράδοση για τη βασιλόπιτα

Η λέξη βασιλόπιτα, λοιπόν, προέρχεται από τις λέξεις «βασιλεύς» και «πίτα», αλλά ερμηνεύτηκε εκ νέου ως η «πίτα του Βασιλείου», η οποία συνδέεται, βάσει της λαϊκής παράδοσης, με έναν θρύλο σχετικό με τον Βασίλειο της Καισάρειας. Σύμφωνα με μια ιστορία, ο Βασίλειος κάλεσε τους Ρωμαίους πολίτες της Καισάρειας να συγκεντρώσουν λύτρα για να σταματήσουν την πολιορκία της πόλης. Κάθε πολίτης έδινε ό,τι είχε σε χρυσάφι και κοσμήματα. Όταν συγκεντρώθηκαν τα λύτρα, ο εχθρός ήταν τόσο ντροπιασμένος από την πράξη της συλλογικής προσφοράς που διέκοψε την πολιορκία χωρίς να εισπράξει τίποτα από τα λύτρα που είχαν συγκεντρωθεί.

Στη συνέχεια, ο Βασίλειος ανέλαβε να επιστρέψει τα αντικείμενα πίσω, αλλά δεν είχε τρόπο να μάθει ποια αντικείμενα ανήκαν σε ποια οικογένεια. Έτσι, έβαλε τα κοσμήματα σε καρβέλια ψωμιού που έψησε και μοίρασε τα ψωμιά στην πόλη. Και από θαύμα κάθε πολίτης έλαβε το ακριβές μερίδιο που είχε συνεισφέρει. Σε ορισμένες αφηγήσεις ο αρχηγός της φυλής που πολιορκεί αντικαθίσταται από έναν κακό αυτοκράτορα που επιβάλλει φόρο ή η ιστορία αφορά απλώς τον Βασίλειο που προσπαθεί να δώσει ελεημοσύνη στους φτωχούς χωρίς, όμως, να τους ντροπιάσει.

Τα είδη της βασιλόπιτας

Η βασιλόπιτα στη χώρα μας έχει τη μορφή κέικ, ψωμιού ή τσουρεκιού με ένα κρυμμένο νόμισμα, που κόβεται και σερβίρεται τα μεσάνυχτα της παραμονής της Πρωτοχρονιάς για τον εορτασμό της ζωής του Αγίου Βασιλείου. Μετά το ψήσιμο της βασιλόπιτας, μπαίνει ένα νόμισμα κρυφά από τον πάτο της και όταν κόβεται, το άτομο που θα βρει το νόμισμα λέγεται ότι θα έχει τύχη για τον υπόλοιπο χρόνο!

Η βασιλόπιτα, λοιπόν, μπορεί να γίνει από ποικιλία ζυμών, ανάλογα με την περιοχή, με σχεδόν κάθε οικογένεια να έχει τη δική της μοναδική συνταγή. Υπάρχουν, ωστόσο, δύο βασικές παραλλαγές της βασιλόπιτας: η εκδοχή του κέικ και η εκδοχή της ζύμης τσουρέκι, που είναι ίδια με το πασχαλινό τσουρέκι αλλά σε μια διαφορετική μορφή, συνήθως στρογγυλή. Υπάρχει, βέβαια, και η πολίτικη βασιλόπιτα, μια παραδοσιακή και αρωματική συνταγή.

Στα περισσότερα ελληνικά νοικοκυριά η βασιλόπιτα σερβίρεται αμέσως μετά τα μεσάνυχτα της Πρωτοχρονιάς, ενώ κάποιοι την κόβουν και αργότερα μέσα στην ημέρα μετά το παραδοσιακό γεύμα της Πρωτοχρονιάς και την σερβίρουν μαζί με μελομακάρονα και παραδοσιακούς κουραμπιέδες!