Θεωρίες Συνωμοσίας: Ποιοι τις πιστεύουν περισσότερο;

Τέσσερα χαρακτηριστικά που -λίγο έως πολύ- έχουμε όλοι στην προσωπικότητά μας είναι ενδεικτικά όσων πιστεύουν με θέρμη στις θεωρίες συνωμοσίας – Ποια είναι αυτά και από πού προέρχονται;

Οι ανταγωνιστικοί άνθρωποι, εκείνοι που εκμεταλλεύονται τους άλλους και είναι γενικότερα δυσάρεστοι χαρακτήρες είναι πιο πιθανό να πιστεύουν σε θεωρίες συνωμοσίας σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Oregon που δημοσιεύθηκε στο Personality and Individual Differences.

Συγκεκριμένα, ο Cameron Kay, υποψήφιος διδάκτωρ στο Τμήμα Ψυχολογίας, βρήκε ότι οι άνθρωποι που έχουν χαρακτηριστικά προσωπικότητας που ανήκουν στη γνωστή «Σκοτεινή Τετράδα» είναι πιο πιθανό να πιστεύουν για παράδειγμα ότι ο θάνατος της πριγκίπισσας Νταϊάνα ήταν δολοφονία ενορχηστρωμένη από τη βασιλική οικογένεια της Βρετανίας, ότι η προσεδάφιση του ανθρώπου στο φεγγάρι ήταν ψέμα, ότι η πανδημία του κορωνοϊού είναι ένα κατασκεύασμα και διάφορες άλλες θεωρίες συνωμοσίας.

Τα χαρακτηριστικά της Σκοτεινής Τετράδας είναι ο μακιαβελισμός (χειραγώγηση και κυνισμός), ο ναρκισσισμός (ματαιοδοξία και εμμονή με το εγώ), η ψυχοπάθεια (παρορμητικότητα και αναλγησία) και ο σαδισμός (σκληρότητα και επιθετικότητα). Σύμφωνα με τον Δρ. Kay, ωστόσο, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν κάποια στοιχεία αυτών των χαρακτηριστικών.

«Με απλά λόγια, φαίνεται ότι οι δυσάρεστοι άνθρωποι, που έχουν σε μεγάλο βαθμό αυτά τα χαρακτηριστικά, είναι πιο πιθανό να πιστεύουν σε θεωρίες συνωμοσίας. Είναι πιο επιρρεπείς σε περίεργες πεποιθήσεις, αισθάνονται πως δεν έχουν τον έλεγχο της ζωής τους και έχουν μια έμφυτη δυσπιστία απέναντι σε ανθρώπους και οργανισμούς, όπως στην κυβέρνηση», εξηγεί ο ειδικός.

Για την υλοποίηση της μελέτης, ο Δρ. Kay κάλεσε 500 φοιτητές στο Πανεπιστήμιο του Oregon να συμπληρώσουν μια ωριαία έρευνα σχεδιασμένη να μετρήσει τα προαναφερθέντα χαρακτηριστικά, καθώς και την πίστη τους σε θεωρίες συνωμοσίας. Η έρευνα μέτρησε, επίσης, τις τάσεις προς ασυνήθιστες πεποιθήσεις, το αίσθημα της έλλειψης ελέγχου για το μέλλον, την επιθυμία του ελέγχου, την εμπιστοσύνη τους στους άλλους και το αίσθημα της ανάγκης να είναι μοναδικοί.

Κατά την ανάλυση των αποτελεσμάτων, ο Δρ. Kay βρήκε στοιχεία ότι οι πτυχές και των τεσσάρων χαρακτηριστικών της Σκοτεινής Τετράδας σχετίζονται με τον συνομωσιολογικό ιδεασμό. Σχεδόν όλοι οι συσχετισμοί αποδόθηκαν στην τάση αυτών των δυσάρεστων προσωπικοτήτων να έχουν περίεργες πεποιθήσεις, να είναι μοιρολάτρες και να μην εμπιστεύονται τους άλλους.

Ο ειδικός ενδιαφέρθηκε για τις θεωρίες συνωμοσίας και τους ανθρώπους που τις πιστεύουν κατά τη διάρκεια της εργασίας για το μεταπτυχιακό του στη δημοσιογραφία του 2017, για τις ανάγκες της οποίας έμαθε και μίλησε με μια ομάδα ανθρώπων στο Portland, που πιστεύουν ότι η γη είναι επίπεδη.

«Οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν ότι οι υποστηρικτές των θεωριών συνωμοσίας είναι ανόητοι. Μιλώντας, όμως, με αυτούς τους ανθρώπους αισθάνθηκα ότι συμβαίνει κάτι περισσότερο. Κάποιοι ήθελαν να συνδεθούν κοινωνικά με άλλους ανθρώπους. Μια μικρή ομάδα ήθελε να εκμεταλλευτεί τους άλλους. Εγώ ήθελα να δω τι βρίσκεται πίσω από αυτές τις πεποιθήσεις και τις θεωρίες», αναφέρει ο Δρ. Key και καταλήγει:

«Αν μπορέσουμε να προσδιορίσουμε το γιατί κάποιοι άνθρωποι πιστεύουν σε θεωρίες συνωμοσίας μπορεί να βρούμε τρόπος να καταπολεμήσουμε την παραπληροφόρηση και να μειώσουμε την πίστη σε τέτοιες δοξασίες. Ο μακροπρόθεσμος στόχος είναι να βρούμε τρόπους να μειώσουμε τον συνωμοσιολογικό ιδεασμό σε ανθρώπους με τέτοια χαρακτηριστικά προσωπικότητας».