ΙΛΑΡΑ: Η ΕΠΑΝΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΗ

της Δρ. Αναστασίας Μοσχοβάκη

Η  ιλαρά, είναι μία από τις πλέον μεταδοτικές μολυσματικές ασθένειες. Στις αναπτυσσόμενες χώρες, η ιλαρά προσβάλλει 30 εκατομμύρια παιδιά το χρόνο και προκαλεί 1 εκατομμύριο θανάτους. Η ιλαρά προκαλεί 15.000-60.000 περιπτώσεις τύφλωσης ανά έτος. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η ιλαρά παραμένει μία από τις κύριες αιτίες θανάτου σε μικρά παιδιά. Οι επιπλοκές της ιλαράς είναι πιθανότερο να εμφανιστούν σε άτομα ηλικίας κάτω των 5 ετών και άνω των 20 ετών.

Παρά το γεγονός ότι μετά την εισαγωγή αποτελεσματικών εμβολίων,  οι επιδημίες ιλαράς, συχνές κατά την διάρκεια της κατοχής, πρακτικά εξαφανίστηκαν από την Ελλάδα, μία σειρά από παράγοντες ενοχοποιούνται για την πρόσφατη έξαρση της νόσου:

1. Η μειωμένη εμβολιαστική κάλυψη των παιδιών  λόγω οικονομικής κρίσης ή αντίστοιχης ιδεολογικής πεποίθησης.

2. Η επαφή με πληθυσμούς μεταναστών από χώρες με ενδημική έξαρση της νόσου και ανύπαρκτη εμβολιαστική κάλυψη.

3. Η  αυξημένη παραμονή σε κλειστούς χώρους όπου τα μολυσμένα σταγονίδια αθροίζονται λόγω της μείωσης των περιβαλλοντικών θερμοκρασιών και της έναρξης της σχολικής χρονιάς.

Ο ιός της ιλαράς, είναι  RNA ιός του γένους Morbillivirus της οικογένειας Paramyxoviridae. Ο ιός της ιλαράς  μπαίνει στον οργανισμό από την μύτη ή το στόμα μέσω της αναπνοής ή επαφής με υγρά από τη μύτη και το στόμα μολυσμένου ατόμου. O ιός της ιλαράς μπορεί να ζήσει μία δύο ώρες σε θερμοκρασίες περιβάλλοντος. Αν ένας ευπρόσβλητος άνθρωπος αγγίξει τη μολυσμένη επιφάνεια και στη συνέχεια αγγίξει τα μάτια τη μύτη ή το στόμα του μπορεί να μολυνθεί. Η ιλαρά είναι τόσο μεταδοτική, ώστε το 90% των ευπρόσβλητων ανθρώπων που έρχονται σε επαφή με έναν πάσχοντα θα νοσήσουν επίσης. Μετά από 2-4 ημέρες, ο ιός ιλαράς επιμολύνει τοπικούς λεμφικούς ιστούς.

Η λοίμωξη από τον ιό της ιλαράς προκαλεί γενικευμένη ανοσοκαταστολή που χαρακτηρίζεται από μειώσεις στην παραγωγή ιντερλευκίνης (IL) -12 και ειδικές  λεμφουπερπλαστικές αντιδράσεις που επιμένουν για εβδομάδες έως μήνες μετά την οξεία μόλυνση.

Τυπική ιλαρά

Στις τυπικές περιπτώσεις η έναρξη της νόσου γίνεται 7-14 ημέρες μετά την έκθεση στον ιό. Συχνά υπάρχει πρόδρομο στάδιο με βήχα, συνάχι καταρροή επιπεφυκίτιδα με κόκκινη χρώση οφθαλμών, φωτοφοβία, μυαλγίες. Μετά την εισβολή του πυρετού εμφανίζεται το εξάνθημα, το οποίο αρχίζει στο πρόσωπο στη γραμμή των μαλλιών, στο λαιμό , πίσω από τα αυτιά και σταδιακά εξαπλώνεται σε κορμό, άκρα, παλάμες πέλματα. Οι κηλίδες Koplik στο στόμα είναι παθογνωμονικές (διαγνωστικές) για την ιλαρά, αλλά συχνά δεν φαίνονται, επειδή είναι παροδικές και μπορεί να εξαφανιστούν μέσα σε μια μέρα από την εμφάνισή τους. Πρόκειται για μικρές άσπρες κηλίδες ,που στην περιφέρεια τους έχουν κόκκινη ζώνη και βρίσκονται μέσα στο στόμα, στη μέσα πλευρά από τα μάγουλα.

Η γενικευμένη ανοσοκαταστολή που ακολουθεί την οξεία ιλαρά συχνά προδιαθέτει τους ασθενείς σε σοβαρές επιπλοκές όπως ωτίτιδα και βρογχοπνευμονία. Σε περίπου 0,1% των περιπτώσεων, η ιλαρά προκαλεί οξεία εγκεφαλίτιδα. Η υποξεία σκληρομαγνητική πανεγκεφαλίτιδα (SSPE) είναι μια σπάνια χρόνια εκφυλιστική ασθένεια που εμφανίζεται αρκετά χρόνια μετά τη μόλυνση από ιλαρά.

Άτυπη ιλαρά

Παρουσιάζεται σε άτομα που εμβολιάστηκαν με το εμβόλιο της ιλαράς που κυκλοφορούσε από το  1963 έως 1968. Στην περίπτωση αυτή παρόμοια αλλά ηπιότερα συμπτώματα και συμπτώματα μπορεί να συμβούν, αλλά η περίοδος επώασης μπορεί να είναι μέχρι 21 ημέρες. Το εμβόλιο αυτό  μόλις είχε εφευρεθεί και παρείχε μερική αποτελεσματικότητα. Οι εμβολιασθέντες με τον τύπο αυτό του εμβολίου παρουσιάζουν μετά την έκθεση στον ιό μυαλγίες, κεφαλαλγία, πυρετό συνήθως ήπιο και κοιλιακό πόνο που προηγούνται του εξανθήματος. Το εξάνθημα ξεκινά από χέρια και πόδια και εξαπλώνεται κεντρικά.

Παράγοντες κινδύνου για σοβαρή ιλαρά με επιπλοκές είναι:

• Ο υποσιτισμός

• Η υποκείμενη ανοσοανεπάρκεια

• Η εγκυμοσύνη

• Η ανεπάρκεια βιταμίνης Α

Τα ανοσοκατεσταλμένα παιδιά και ενήλικες διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο σοβαρών λοιμώξεων και επιμολύνσεων.

Αν και η διάγνωση της γίνεται κυρίως από την κλασσική κλινική εικόνα, η εργαστηριακή ταυτοποίηση και η επιβεβαίωση της διάγνωσης είναι απαραίτητες για τη δημόσια υγεία και τον έλεγχο της επιδημίας. Η εργαστηριακή επιβεβαίωση επιτυγχάνεται με τον έλεγχοι των αντισωμάτων ή την απομόνωση του ιού.

Κεντρικό σημείο της στρατηγικής πρόληψης της ιλαράς είναι ο εμβολιασμός. Το εμβόλιο που κυκλοφορεί περιέχει ζώντα εξασθενημένο ιό ιλαράς που έχει καλλιεργηθεί σε κύτταρα εμβρύου όρνιθας. Το εμβόλιο συνιστάται να γίνεται υποδόρια σε δυο δόσεις σε ηλικία 12-15 μηνών και 4-6 ετών και σε κάθε περίπτωση είναι καλύτερο να δίνεται με τη μορφή τριδύναμου (ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας) ή τετραδύναμου εμβολίου (ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας-ανεμευλογιάς). Η χορήγηση του εμβολίου με ζώντες εξασθενημένους ιούς αντενδείκνυται στις παρακάτω περιπτώσεις:

• Σε ασθενείς με σοβαρή ανοσοκαταστολή. 

• Σε άτομα με πιθανότητα σοβαρών αντιδράσεων  υπερευαισθησίας στο εμβόλιο.

• Το εμβόλιο θα πρέπει να χορηγείται τουλάχιστον 14 ημέρες πριν τη χορήγηση γ-σφαιρίνης ή μετάγγισης αίματος ή 3 μήνες μετά . Οι γυναίκες αναπαραγωγικής πρέπει να αποφύγουν την εγκυμοσύνη για τουλάχιστον ένα μήνα μετά τον εμβολιασμό τους.

Μας κοινοποιήθηκε από:
Δρ. Αναστασία Μοσχοβάκη

Φραγκοπούλου 10 Κηφισιά
Έκτακτα-νοσοκομειακά περιστατικά
24ωρη γραμματεία: 2106252770 και 6945575287
Facebook https://www.facebook.com/pages/Aναστασία-Μοσχοβάκη-Ιατρός-Ειδική-Παθολόγος
Twitter http://twitter.com/amoschovaki
Γενική ενημέρωση στο http://anastasiamoschovaki1.blogspot.com και στο
http://amoschovakineaprolipsi.blogspot.gr/