ΤΑ ΜΕΤΡΑ ΤΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ

Η ημερομηνία των εκλογών είναι κοντά, αλλά οι δεσμεύσεις της επόμενης κυβέρνησης για το 2012 είναι δεδομένες από το μνημόνιο, όπως επίσης οι στόχοι της οικονομικής πολιτικής για το 2013 και το 2014 είναι ήδη μέρος της συμφωνίας.
Συνεπώς, στην προεκλογική περίοδο έχει σημασία να ακούσουμε από τα κόμματα και ιδίως από εκείνα που φιλοδοξούν να συμμετάσχουν στην εξουσία πώς σκοπεύουν να υλοποιήσουν τις δεσμεύσεις ή και ενδεχομένως πώς θα τροποποιήσουν τα μέτρα, ώστε να πετύχουν ισοδύναμους στόχους. Είναι γνωστό πλέον σε όλους ότι η τρόικα δεν υπαγορεύει συγκεκριμένα μέτρα αλλά στόχους μετρήσιμους και είναι στη διακριτική ευχέρεια της κυβέρνησης να πετύχει το ίδιο αποτέλεσμα με διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με το πρόγραμμα, τις ικανότητες και τις διαπραγματεύσεις που θα κάνει. Για το 2012 η έκθεση της Κομισιόν είναι σαφής: τον Ιούνιο θα ληφθούν μέτρα ύψους 11,5 δισεκατομμυρίων ευρώ από συνδυασμό αύξησης των εσόδων και μείωσης των δαπανών. Αν θα μπορούσαν να αυξηθούν τα έσοδα, δεν θα χρειαζόταν μείωση των δαπανών. Ή αν θα μπορούσαν να μειωθούν οι δαπάνες και κυρίως οι σπατάλες ή οι μη παραγωγικές δαπάνες, δεν θα χρειαζόταν να αυξηθούν οι φόροι.
Αυτή είναι δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης και η συνέχεια του κράτους και της κυβέρνησης υποχρεώνει και την επόμενη κυβέρνηση να την ακολουθήσει. Ο στόχος αυτός προκύπτει από την ανάληψη της πολιτικής υποχρέωσης ότι το 2012 η Ελλάδα πρέπει να μηδενίσει το έλλειμμα (παρά την ύφεση και τα υφεσιακά μέτρα μείωσης των μισθών, των συντάξεων και των επιδομάτων ανεργίας) και να πετύχει έστω και μικρό ή συμβολικό πλεόνασμα.
Η πολιτική διαχείριση αυτού του θέματος έχει ήδη αρχίσει. Ηδη ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Παπαδήμου, ο υπουργός Οικονομικών και πρόεδρος πλέον του ΠΑΣΟΚ από σήμερα Βαγγέλης Βενιζέλος δήλωσε ότι ο Προϋπολογισμός έχει ήδη τον Ιανουάριο πλεόνασμα δύο δισεκατομμυρίων ευρώ. Θεωρητικά λοιπόν, αν όλα τα υπόλοιπα μεγέθη ήταν μέσα στους στόχους, τα νέα μέτρα θα μπορούσαν να είναι λιγότερα. Ομως, και πέρυσι τον Ιανουάριο υπήρχε πλεόνασμα 1,7 δισ. Ευρώ, αλλά φέτος οι δαπάνες τον ίδιο μήνα ήταν αυξημένες κατά 500 εκατομμύρια, ενώ τα έσοδα ήταν αυξημένα κατά 600 εκατ. ευρώ. Το συνολικό πλεόνασμα της κυβέρνησης έχει συρρικνωθεί στα 638 εκατομμύρια από 1,1 δισ. ευρώ πέρυσι τον ίδιο μήνα.
Η Ν.Δ. αλλά και η νεοπαγής Κοινωνική Συμφωνία της Λούκας Κατσέλη και του Χάρη Καστανίδη έχουν προβάλει ως εναλλακτική λύση τα «εθνικά ισοδύναμα», δηλαδή, τη μείωση άλλων δαπανών αντί για τις δαπάνες του κοινωνικού κράτους ή τις μειώσεις των μισθών. Παραδείγματος χάριν, ο κ. Καστανίδης πρότεινε την κατάργηση των επιδοτήσεων σε Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις από το υπουργείο Εξωτερικών, ώστε να μην καταργηθούν τα βοηθήματα σε πολύτεκνους ύψους 45 εκατομμυρίων ευρώ. Ή τη στέγαση δημόσιων υπηρεσιών σε κτίρια της ΚΕΔ που παραμένουν ανοίκιαστα και αντί ενοικίων ύψους 1,1 δισ. ευρώ σε αντάλλαγμα να μη μειωθούν οι κατώτατοι μισθοί.
Είναι προφανές ότι κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου θα προβληθούν από όλα τα κόμματα πολλά τέτοια παραδείγματα. Είναι φανερό όμως ότι χρειάζεται πολλή μελέτη και διάθεση διαπραγμάτευσης και επιμονής, γιατί σίγουρα όσοι θίγονται από αυτές τις αλλαγές θα αντιδρούν και όσοι ευνοούνται θα συμφωνούν. Επίσης, τα λόγια είναι ευκολότερα από τις πράξεις. Η εμπειρία είναι αρνητική.

Η... ΛΥΠΗΤΕΡΗ ΓΙΑ ΤΟ 2013-2014
Για την επόμενη διετία 2013-2014 η έκθεση του Πολ Τόμσεν προς το ΔΝΤ λέει ότι το πρώτο μνημόνιο απέτυχε επειδή δεν μείωσε αρκετά τους μισθούς και τις συντάξεις. Είναι μεν ευχαριστημένος από τη μείωση του κατώτερου μισθού, αλλά δηλώνει ότι πρέπει να γίνουν κι άλλα. «Η Ελλάδα πρέπει να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά της και αυτό θα επιτευχθεί μόνο με μεγαλύτερη μείωση των μισθών και απελευθέρωση των επαγγελμάτων» αναφέρει χαρακτηριστικά ο Πολ Τόμσεν στην απόρρητη έκθεση προς το Ταμείο. Για τη διετία 2013-2014 ο Ευάγγελος Βενιζέλος έχει συμφωνήσει κατάργηση των φοροαπαλλαγών, αύξηση των φορολογικών συντελεστών και μείωση του αφορολογήτου ορίου. «Η νέα κυβέρνηση υποχρεούται να περικόψει περαιτέρω τις συντάξεις, τα κοινωνικά επιδόματα και τις παροχές υγειονομικής περίθαλψης, ενώ θα πρέπει να προχωρήσει σε καταργήσεις και συγχωνεύσεις Οργανισμών αλλά και απολύσεις 140.000 δημοσίων υπαλλήλων μέχρι το 2015» γράφει η έκθεση της Κομισιόν.
Ολες αυτές οι μειώσεις δαπανών είναι κυμαινόμενες. Μπορούν να αντικατασταθούν από «εθνικά ισοδύναμα», αλλά ο στόχος είναι αμετακίνητος, δηλαδή, το έλλειμμα πρέπει να έχει μειωθεί στο 4,4% του ΑΕΠ το 2014, περιλαμβανομένων των τόκων. Ενα προφανές ισοδύναμο λοιπόν είναι ότι, αν μειωθούν οι τόκοι που πληρώνει κατά προτεραιότητα η χώρα πριν να καλύψει τις πρωτογενείς ανάγκες της, τότε οι δαπάνες μπορούν να διατηρηθούν κατά το ισόποσο. Και αυτό όμως εύκολα λέγεται αλλά δύσκολα γίνεται και κυρίως τα κόμματα θα πρέπει να διευκρινίσουν αν αυτό πρέπει να γίνει σε συμφωνία με τους δανειστές, με πρωτοβουλία των δανειστών (όπως το κούρεμα) ή με πρωτοβουλία της ελληνικής κυβέρνησης.

Ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΑΜΑΡΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΙΣΠΑΝΙΑΣ
Ασφαλώς, προεκλογικά θα ακουστούν επίσης τα αυτονόητα, ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν είχε σχέδιο διαπραγμάτευσης, ενώ η άλλη πλευρά θα προβάλει ότι δεν υπήρχε περιθώριο διαπραγμάτευσης αλλά τήρησης των δεσμεύσεων. Ο Αντώνης Σαμαράς θα μπορούσε να προβάλει το παράδειγμα της Ισπανίας. Ο πρωθυπουργός της Μ. Ραχόι είχε προεκλογικά δεσμευτεί και συνυπογράψει το μνημόνιο συνεργασίας με τον ίδιο τρόπο που το έχει κάνει και ο Αντώνης Σαμαράς στην Ελλάδα ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Παρ’ όλα αυτά, τροποποίησε μονομερώς τον στόχο μείωσης του ελλείμματος κατά σχεδόν μία μονάδα του ΑΕΠ, ώστε να μη ρισκάρει αύξηση της ύφεσης και επιδείνωση των εσόδων ή παραπέρα αύξηση της ανεργίας. Ως επιχείρημα χρησιμοποίησε στο eurogroup τη δήλωση ότι «η κατάσταση που παρέλαβε ήταν χειρότερη από ό,τι περίμενε!». Προφανώς λοιπόν και ο Αντώνης Σαμαράς ίσως μπορεί να πει το ίδιο, το οποίο τουλάχιστον στο eurogroup θα είναι καλοδεχούμενο ως αναμενόμενο.