Ανταγωνισμός: Τι λένε οι γυναίκες όταν ζηλεύουν η μία την άλλη

«Δεν μπορώ να καταλάβω τους άντρες που βγαίνουν με χαζοβιόλες, κι αυτό δεν το λέω υποτιμητικά. Μιλάμε για άτομα που δεν θεωρούν τη μόρφωση τόσο σημαντική όσο τη θεωρούμε εμείς. Οι άντρες ψάχνουν για κάποια που να τους φροντίζει και να είναι ωραία, για να μπορούν να λένε: “Αυτή είναι η γυναίκα μου. Δεν είναι χάρμα οφθαλμών;". Το περίμενα βέβαια ότι οι άντρες θα έψαχναν για εμφανίσιμες γυναίκες, αλλά οι χαζοβιόλες που παντρεύτηκαν κάποιοι απ’ το έτος μου, δεν ήταν καν ωραίες γυναίκες. Τι περισσότερο τους προσφέρουν λοιπόν αυτές οι γυναίκες, αφού δεν είναι τουλάχιστον πιο ωραίες από τις φοιτήτριες της ιατρικής; Απλώς, έχουν περισσότερο χρόνο στη διάθεσή τους για να φροντίζουν την εμφάνισή τους. Εμείς δε φαινόμαστε πάντα ωραίες, γιατί συχνά είμαστε πολύ κουρασμένες.

Νομίζω ότι οι άντρες προτιμούν να παντρεύονται κοινωνικοοικονομικά κατώτερές τους γυναίκεε. Αν η δουλειά ενός άντρα περιβάλλεται από δύναμη και κύρος και, ουσιαστικά, είναι αυτός που στηρίζει οικονομικά την οικογένεια, τότε είναι και ο αρχηγός του σπιτιού. Μια γυναίκα που σπουδάζει σε κολέγιο, μπορεί να τονώσει εξαιρετικά την αυτοπεποίθησή του.Έναε άντρας θα πρέπει να έχει αρκετή αυτοπεποίθηση για να βγει ραντεβού μαζί μας».

Ζέλντα, φοιτήτρια ιατρικής

Η αυτοεξαπάτηση

Τα διάφορα σήματα που στέλνουν τα ζώα θεωρούνται, παραδοσια­κά, ως μέσα που διευκολύνουν την επικοινωνία μεταξύ των εκπροσώ­πων του κάθε είδους. Για παράδειγμα, τα κελαηδίσματα των πουλιών χρησιμεύουν για να προειδοποιήσουν τ’ άλλα πουλιά ότι πλησιάζει κά­ποιο αρπακτικό.

Όμως, οι σύγχρονοι εξελικτικοί ψυχολόγοι έχουν δια­φορετική άποψη: Η επικοινωνία ανάμεσα στα ζώα εξελίχτηκε για να ωφελείται το ζώο που στέλνει το σήμα, κι όχι αυτό που το λαμβάνει. Συνεπώς, τα σήματα επικοινωνίας είναι μια μορφή χειραγώγησης των άλλων. Μερικές φορές, μπορεί ν’ αντιστοιχούν σε κάποιον υπαρκτό κίνδυ­νο, και να ωφελούν κι αυτόν που τα λαμβάνει, αλλά η πρωταρχική τους λειτουργία είναι να ωφελούν αυτόν που τα στέλνει.

Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι εκείνος που τα στέλνει έχει επίγνωση αυτής της χειραγώγησης. Επιπλέον, η έλλειψη επίγνωσης έχει πολλά προτερήματα, γιατί η επίγνωση των κινήτρων, της τακτικής και των αποτυχιών μας μπορεί να είναι επώδυνη, και αυτός ο πόνος μπορεί να μειώσει την αποτελεσματικότητά μας. Η αυτοεξαπάτηση μπορεί να μας βοηθήσει να εξαπατήσουμε τους άλλους, κι έτσι να διευκολύνει την τακτική μας. Αυτή η μορφή αυτοεξαπάτησης είναι κάτι που εμφανίστηκε σχετικά πρόσφατα στην εξέλιξη των ειδών. Είναι μάλιστα πιο έντονη στους ανθρώπους, γιατί εμείς έχουμε την ομιλία, αλλά τη συναντούμε, τόσο σε υποτυπώ­δες μορφές του ζωικού βασιλείου, όσο και στους χιμπατζήδες.

Ο σεξουαλικός ανταγωνισμός

Σ’ όλα τα σεξουαλικά αναπαραγόμενα είδη, υπάρχει ανταγωνισμός για την επιλογή των καλύτερων συντρόφων. Μια απ’ τις μορφές που μπορεί να πάρει αυτός ο σεξουαλικός ανταγωνισμός είναι να παρουσίαζουμε εαυτούς μας πιο ελκυστικούς σε σύγκριση μ’ άλλα άτομα, η να παρουσιάζουμε τον ίδιο τον ανταγωνισμό σαν αμελητέο.

Μια συνήθης μέθοδος για να κάνουμε κάποιον να φαίνεται λιγότερο ελκυστικός είναι να τον μειώνουμε, να τον ταπεινώνουμε και να τον προ­σβάλλουμε. Μετά από μια σειρά ερευνών, ο David Buss ανακάλυψε ότι οι άντρες και οι γυναίκες μείωναν και μιλούσαν υποτιμητικά για εκείνα ακριβώς τα χαρακτηριστικά που θεωρούνταν πρωταρχικής σημασίας για την επιβίωση και την αναπαραγωγική επιτυχία, σ’ όλη την ιστορία της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους. Οι άντρες μιλούσαν υποτιμητικά για την ανδροπρέπεια των άλλων αντρών, τις φιλοδοξίες, τα επιτεύγματα και τη δύναμή τους.

Οι γυναίκες κριτίκαραν την εξωτερική εμφάνιση των άλλων γυναικών, και υπονοούσαν, είτε ότι ήταν ερωτικά ασύδοτες είτε άτι παίδευαν τους άνδρες στο σεξουαλικό τομέα. Επιπλέον, ήταν πιο πι­θανόν οι γυναίκες να μιλούν υποτιμητικά για την εξυπνάδα των ανταγωνιστριών τους παρά οι άντρες για τους ανταγωνιστές τους .Όμως οι συγ­γράφει αυτής της μελέτης δεν είχαν προβλέψει αυτό το εύρημα, κι έτσι δεν προσπάθησαν να το ερμηνεύσουν.

Ένας από τους λόγους για τους οποίους οι γυναίκες με κολεγιακές σπουδές μιλούν υποτιμητικά για την εξυπνάδα των ανταγωνιστριών τους είναι το ότι θεωρούν φυσιολογικά και σωστά τα δικά τους κριτήρια για την ελκυστικότητα των αντρών. Αυτά τα κριτήρια δεν είναι πάντα συνειδη­τά, και δίνουν έμφαση στο μορφωτικό επίπεδο, στο επάγγελμα και στο ει­σόδημα των αντρών. Κατά συνέπεια, τα κριτήρια των αντρών που επικε­ντρώνονται στη νεανική εμφάνιση και στην ομορφιά φαίνονται ακατανόη­τα, αφύσικα κι εξευτελιστικά στις γυναίκες. Ένας δεύτερος λόγος γι’ αυτή την πρακτική είναι ότι οι άνθρωποι επιλέγουν, συνήθως, να κριτικάρουν τα αδύνατα σημεία των ανταγωνιστών τους. Για παράδειγμα, μια γυναίκα της οποίας τα δυνατά σημεία είναι το μυαλό και η επαγγελματική της επιτυχία, αλλά όχι η ομορφιά της, και ο πρώην φίλος της βγαίνει μ’ ένα μοντέλο, θα ήταν ανόητη αν τα έβαζε με το παρουσιαστικό και το σώμα της ανταγωνίστριάς της. Κάτι τέτοιο θα επικέντρωνε την προσοχή στην ανωτερότητα της ανταγωνίατριάς της και στις δικές της ελλείψεις σ’ αυτό τον τομέα. Αντί γι’ αυτό, πιθανότατα θα μιλήσει υποτιμητικά για την εξυ­πνάδα της αντιζήλου της - και μάλιστα μπορεί να χρησιμοποιήσει τα εξωτερικά χαρακτηριστικά της ως απόδειξη της διανοητικής της κατωτερότητας (“Με τέτοιο σώμα, φυσικά και θα είναι βούρλο”).

Η συστηματική υποτίμηση της εξυπνάδας των αντιζήλων τους ήταν μια συνήθης τακτική ον γυναικών καριέρας, από τις οποίες πήραμε συνέντευξη.

Οι περισσότερες φοιτήτριες της ιατρικής είχαν πλήρη επίγνωση του ανταγωνισμού που υπάρχει μεταξύ των γυναικών για τους άντρες υψηλού κοινωνικοοικονομικού επιπέδου. Οι γυναίκες αυτές ήθελαν να πα­ντρευτούν άντρες που θα είναι, τόσο πνευματικά όσο κι επαγγελματικά, στο ίδιο, ή σε ανώτερο, επίπεδο μ’ εκείνες. Οι φοιτητές της ιατρικής φαί­νονταν ν’ αδιαφορούν για το εισόδημα και το επάγγελμα των συντρόφων τους, και το πιο πιθανό ήταν να βγαίνουν με γυναίκες από άλλους χώρους, και μ’ άλλου είδους σπουδές. Για παράδειγμα, πολλοί έβγαιναν με γυναίκες από το Κολέγιο Παραϊατρικών Επαγγελμάτων, όπου αυτές σπούδαζαν για να γίνουν νοσοκόμες, βοηθοί ακτινολόγοι, φυσιοθεραπεύτριες, μαίες ειδικευμένες στον ανώδυνο τοκετό, ή παρακολουθούσαν άλλου είδους παραϊατρικές ειδικότητες. Αυτές οι γυναίκες, στην καθομι­λουμένη, αποκαλούνται από πολλούς “χαζοβιόλες", κι αποτελούν μια αρκετά μεγάλη ομάδα πιθανών συντρόφων. Όμως, κι ένα άλλο κοντινό πανεπιστήμιο πρόσφερε κι αυτό με τη σειρά του, μια πληθώρα αδέσμευ­των, προπτυχιακών φοιτητριών. Πέρα από tis παραπάνω πιθανές επιλογές, κάποιοι φοιτητές έβγαιναν με γυναίκες που εργάζονταν σε επιχείρηση, ή σπούδαζαν σε τομείς άσχετους με την ιατρική. Από τη μεριά τους, οι φοιτήτριες της ιατρικής δεν μπορούσαν να κατανοήσουν γιατί οι συμφοιτητές τους δεν είχαν τα ίδια κριτήρια μ’ αυτές για την επιλογή συντρό­φων. Μερικές, μάλιστα, απ’ αυτές εξέφρασαν έντονη μνησικακία για τις γυναίκες μ’ επαγγέλματα κατώτερου κοινωνικοοικονομικού επιπέδου από το δικό τους, ή για τις γυναίκες εκείνες που σπούδαζαν σε σχολές με μικρότερο κύρος από την ιατρική. Και μιλούσαν υποτιμητικά, τόσο για tis ανταγωνίστριές τους όσο και για τους συμφοιτητές που έβγαιναν μαζί τους .


Κείμενο του Καθηγητη Κοινωνιολογίας John Townsend. Απόσπασμα από το βιβλίο τι θέλουν οι άνδρες τι οι γυναίκες. Ευχαριστούμε τις εκδόσεις Θυμάρι για την ευγενική παραχώρηση του υλικού

boro.gr