Μουδιασμένη «Γιορτή της Δημοκρατίας»

Γράφει η Σοφία Βούλτεψη

Στις 2 Ιουνίου η Ιταλία έχει εθνική γιορτή. Γιορτάζει την «Ημέρα της Δημοκρατίας», τη μέρα δηλαδή της εγκαθίδρυσης της αβασίλευτης Δημοκρατίας. «Festa della Repubblica», σε ανάμνηση του δημοψηφίσματος της 2ας Ιουνίου του 1946. Η πρώτη φορά που γιορτάστηκε ήταν το 1948 και από τότε, κάθε χρόνο, στην περιοχή του Κολοσσαίου πραγματοποιείται μεγάλη στρατιωτική παρέλαση, πολλές φορές και με τη συμμετοχή αγημάτων από συμμαχικές χώρες – ανάμεσά τους και τσολιάδες από την Ελλάδα.

Εβδομήντα χρόνια μετά, είναι η πρώτη φορά που η χώρα – αν και συνηθισμένη σε πολιτικές κρίσεις, με 64 κυβερνήσεις από το 1946 – θα ζήσει μουδιασμένη την ημέρα αυτής της εθνικής γιορτής.

Το βέτο του Προέδρου Σέρτζιο Ματαρέλλα στην υπουργοποίηση του ευρωσκεπτικιστή Πάολο Σαβόνα, η άρνησή του να τον ορκίσει υπουργό των Οικονομικών, η κατάθεση της εντολής από τον εντολοδόχο πρωθυπουργό Τζιουζέππε Κόντε, η ανάθεση σχηματισμού κυβέρνησης στον τεχνοκράτη, πρώην στέλεχος του ΔΝΤ Κάρλο Κοτταρέλλι, έχουν προκαλέσει μια πρωτοφανή κρίση.

Η Λέγκα του Βορρά, τα Πέντε Αστέρια και ο Μπερλουσκόνι έχουν δηλώσει ότι δεν θα στηρίξουν τον Κοτταρέλλι. Το πιθανότερο είναι η χώρα να ξαναπάει σε εκλογές.

Ο Ματαρέλλα, που έλαβε τα εύσημα από Γερμανία και Γαλλία, είχε το συνταγματικό δικαίωμα να αρνηθεί, καθώς, όπως υποστήριξε στο διάγγελμά του, θέλει να προστατεύσει την Ιταλία από κάθε κίνδυνο εξόδου από το ευρώ και από τον κίνδυνο να πάει λάθος σήμα στις αγορές, καθώς και να προστατεύσει τις οικονομίες των Ιταλών. Ιδού η δήλωσή του:

«Είχε προκύψει πλειοψηφία της Λέγκα και των Πέντε Αστέρων. Ευνόησα την προσπάθειά τους, περιμένοντας να ολοκληρώσουν το πρόγραμμά τους και να το εγκρίνουν τα μέλη των δυο κομμάτων, παρά το ότι ήξερα ότι θα υπήρχαν επικρίσεις.

Δέχθηκα πρόταση να ηγηθεί της κυβέρνησης ένας πρωθυπουργός ο οποίος δεν είχε εκλεγεί στο κοινοβούλιο. Κανείς δεν μπορεί να πει ότι παρεμπόδισα την δημιουργία της κυβέρνησης. Συνόδευσα με μεγάλο πνεύμα συνεργασίας αυτή την προσπάθεια.

Είχα τονίσει στον εντολοδόχο πρωθυπουργό ότι θα έδειχνα ιδιαίτερη προσοχή για τις σχετικές επιλογές των επικεφαλής κάποιων υπουργείων.

Σήμερα το απόγευμα ο καθηγητής Κόντε μου παρουσίασε προτάσεις του για υπουργούς, που εγώ έπρεπε να επικυρώσω με την υπογραφή διαταγμάτων.

Έχω έναν ρόλο εγγυητή, ο οποίος δεν δέχεται επιβολές. Δέχθηκα όλες τις προτάσεις εκτός από εκείνη για τον υπουργό Οικονομικών. Πρόκειται για ένα άμεσο μήνυμα που συνδέεται με την εμπιστοσύνη ή τον συναγερμό των χρηματοοικονομικών πρωταγωνιστών. Ζήτησα να το αναλάβει κύριος πολιτικός της κυβερνητικής πλειοψηφίας, ο οποίος να μην στηρίζει την γραμμή που θα μπορούσε να προκαλέσει την έξοδο της Ιταλίας από το Ευρώ. Κάτι που διαφέρει από μια ισχυρή στάση υπέρ της αλλαγής προς το καλύτερο της κατάστασης στην ΕΕ.Δεν υπήρξε, όμως, θετική διάθεση, και ο Κόντε επέστρεψε την εντολή.

Η αβεβαιότητα της στάσης μας για το ευρώ προκάλεσε συναγερμό σε ξένους και ιταλούς επενδυτές. Η άνοδος του σπρεντ αυξάνει το δημόσιο χρέος και μειώνει την δυνατότητα δαπανών του δημοσίου.

Οι απώλειες στο χρηματιστήριο καίνε αποταμιεύσεις με ουσιαστικό κίνδυνο για τα νοικοκυριά μας. Πρέπει να έχουμε υπόψη μας και την πιθανότητα αύξησης των τόκων των δανείων για ακίνητα και επιχειρήσεις.

Έχω την υποχρέωση, βάσει του Συντάγματος, να προστατέψω τις αποταμιεύσεις των Ιταλών. Με αυτό τον τρόπο επιβεβαιώνεται η ιταλική κυριαρχία, ενώ στέλνουμε πίσω απαράδεκτες κρίσεις για τη χώρα μας που διαβάσαμε στον Τύπο άλλης ευρωπαϊκής χώρας.

Έκανα ό,τι μπορούσα για να σχηματισθεί πολιτική κυβέρνηση, αλλά υπερασπίζομαι το Σύνταγμα. Η συμμετοχή στο ευρώ είναι βασική για την χώρα μας και την προοπτική των νέων μας. Αν κάποιος θέλει να το συζητήσει, χρειάζεται σαφής εμβάθυνση

Σε σχέση, τέλος, με το αίτημα για πρόωρες εκλογές από πολιτικά κόμματα, θα το αποφασίσω ανάλογα με το τι θα συμβεί στο κοινοβούλιο. Τις επόμενες ώρες θα αναλάβω μια πρωτοβουλία».

Από την πλευρά τους, οι ηγέτες των κομμάτων που αποφάσισαν να συνεργαστούν στον σχηματισμό κυβέρνησης, Σαλβίνι και Ντι Μάιο, έχουν κυριολεκτικά ξεσηκωθεί, μιλώντας για πραξικόπημα και ακύρωση της λαϊκής ψήφου – υποστηρίζοντας παράλληλα πως η έξοδος από το ευρώ δεν υπάρχει ως προοπτική στο πρόγραμμά τους.

Ωστόσο, αυτό καθεαυτό το πρόγραμμά τους είναι πιθανόν να προκαλέσει τέτοια προβλήματα.

Η αλήθεια είναι μία: Στις τελευταίες εκλογές, τα δύο άκρα επικράτησαν και αποφάσισαν να συνεργαστούν.

Και η ξαφνική αυτή ακύρωση, μπορεί να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερη ενίσχυσή τους.

Δεδομένου ότι δεν μπορεί να ισχύει το αξίωμα «αν ο λαός δεν μας αρέσει, πρέπει να… εκλέξουμε άλλον λαό», κάποιοι θα πρέπει να αρχίσουν να μελετούν σοβαρά τέτοια φαινόμενα.

Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, πρώτο στις εκλογές ήλθε το ένα άκρο και μετά έσπευσε να συνεργαστεί με το ακριβώς αντίθετο (άκρο). Και από τότε δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να υπογράφουν μνημόνια – αν και τα δικά τους προγράμματα έλεγαν τα ακριβώς αντίθετα.

Τι είναι λοιπόν αυτό που προκάλεσε τόσο μεγάλη ανησυχία στην περίπτωση της Ιταλίας;

Προφανώς το γεγονός ότι η χώρα δεν βρίσκεται σε μνημόνιο.

Το πρόβλημα είναι πως όσο μεγάλος είναι ο κίνδυνος από την επικράτηση των δημαγωγών, άλλο τόσο μεγάλος είναι και ο κίνδυνος της ενίσχυσής τους.

«Αυτό δεν είναι δημοκρατία, δεν είναι σεβασμός της λαϊκής ψήφου. Είναι απλώς ο τελευταίος σπασμός των ισχυρών εξουσιών που θέλουν μια Ιταλία σκλάβα, φτωχή και επισφαλή», δήλωσε ο Ματέο Σαλβίνι, ο επικεφαλής της Λέγκα. «Οι εκλογές θα είναι ένα δημοψήφισμα, ο λαός και η αληθινή ζωή ενάντια στις γηραιές κάστες κι αυτούς τους κυρίους του σπρεντ!».

Κάπου τα έχουμε ξανακούσει όλα αυτά; Ακριβώς!

«Υπάρχει κάποιος ο οποίος μιλά, υποκαθιστώντας εκατομμύρια πολίτες. Οι αγορές σήμερα είναι το ψευδώνυμο του χειρότερου καπιταλισμού, του αρπακτικού αυτού που υφίσταται στην Ιταλία», σχολίασε ο Μπέππε Γκρίλο.

Κι’ αυτά κάπου τα έχουμε ξανακούσει…

«Κατ' αρχάς, ας επιστρέψουμε στις κάλπες. Όμως αν πάρω 40% και επιστρέψω στο Κυρηνάλιο με τον Σαβόνα, θα αλλάξει κάτι;», αναρωτήθηκε ο Ντι Μάιο, προφητεύοντας το μέλλον.

Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνουν αυτά στην Ιταλία. Ο Πρόεδρος Λουίτζι Σκάλφαρο είχε αρνηθεί να διορίσει στη θέση του υπουργού Δικαιοσύνης τον δικηγόρο του Μπερλουσκόνι το 1994 και το 2011, ο Πρόεδρος Τζιόρτζιο Ναπολιτάνο βοήθησε στην αποχώρηση του Μπερλουσκόνι και διόρισε πρωθυπουργό έναν άλλον τεχνοκράτη, τον Μάριο Μόντι. Και γενικά οι Ιταλοί Πρόεδροι έχουν επανειλημμένα αρνηθεί να διαλύσουν το κοινοβούλιο, κάνοντας χρήση των προνομίων τους.

Τα προβλήματα οφείλονται κυρίως στον εκλογικό νόμο, που είναι εξαιρετικά αναλογικός για τα δεδομένα της πολιτικής Ιστορίας της χώρας. Μπερλουσκόνι και Ρέντσι είχαν συμφωνήσει στην αλλαγή του εκλογικού νόμου, αλλά τους πρόλαβαν τα γεγονότα με την ήττα του Ρέντσι στις εκλογές.

Έτσι φθάσαμε στη σημερινή κρίση που εξελίχθηκε και σε κρίση των σπρεντ.

Η ιταλική πολιτική ζωή έχει πολλές φορές βυθιστεί στο χάος. Αλλά η χώρα λειτουργούσε και στο τέλος πάντα βρισκόταν μια λύση – αν και η εμπειρία από τις κυβερνήσεις των τεχνοκρατών υπήρξε πάντα η χειρότερη.

Τώρα, η κατάσταση είναι εξαιρετικά απρόβλεπτη.

Ήδη, ο επικεφαλής των Πέντε Αστέρων ανακοίνωσε ότι στις 2 Ιουνίου, το πολιτικό του κίνημα θα οργανώσει μεγάλη κινητοποίηση στην Ρώμη, και κάλεσε τους Ιταλούς να βάλουν όλοι μια σημαία στα παράθυρά τους.

Για πρώτη φορά μετά από εβδομήντα χρόνια, οι Ιταλοί δεν ξέρουν πώς να γιορτάσουν την Ημέρα της Δημοκρατίας…


Σοφία Βούλτεψη