«Τζαμάικα» ή νέες εκλογές; Ο δύσκολος γρίφος της Μέρκελ

«Ο Κόνραντ Αντενάουερ και ο Χέλμπουτ Κολ, οι γίγαντες της μεταπολεμικής γερμανικής δημοκρατίας εξελέγησαν τέσσερις φορές ο καθένας στο αξίωμα του καγκελάριου. Η Άνγκελα Μέρκελ ενδέχεται να κάνει το ίδιο.
Όπως το πολιτικό βάρος του Αντενάουερ και του Κολ είχε μειωθεί τη στιγμή που αποχώρησαν, έτσι και η Μέρκελ εμφανίζεται αποδυναμωμένη μετά τις εκλογές της Κυριακής, καθώς βρίσκεται αντιμέτωπη με το πιο δύσκολο -ίσως- “ξόρκι” της πολιτικής της καριέρας». Με αυτόν τον τρόπο σχολιάζει ο δημοσιογράφος των Financial Times Tony Barber το αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών.

Το ξόρκι ή μάλλον ο γρίφος στον οποίο αναφέρεται δεν είναι άλλος από τον τρόπο με τον οποίο θα σχηματίσει κυβέρνηση. Και τούτο διότι μετά την Κυριακή οι βασικοί παράμετροι του γερμανικού πολιτικού συστήματος έχουν πλέον αλλάξει. Η εκλογική κατάρρευση των δύο μεγάλων κομμάτων του γερμανικού δικομματισμού, των Χριστιανοδημοκρατών (CDU)  και των Σοσιαλδημοκρατών (SPD), η εφιαλτική άνοδος της Ακροδεξιάς (AFD) που μπαίνει στη Μπουντεσταγκ για πρώτη φορά στη μεταπολεμική ιστορία της χώρας, η καλή εμφάνιση Πρασίνων, Ελεύθερων Δημοκρατών (FDP) και Κόμματος της Αριστεράς (Die Linke) είναι οι κύριες συνιστώσες της νέας κατάστασης.

Μετά την απόφαση των Σοσιαλδημοκρατών να μην συμμετάσχουν σε μεγάλο συνασπισμό και να παραμείνουν στην αντιπολίτευση, οι δυνατότητες της Μέρκελ για το σχηματισμό κυβέρνησης περιορίζονται. Στην πραγματικότητα εξαντλούνται σε μια και μοναδική: Την περίφημη «Τζαμάικα». Και τούτο διότι η παραδοσιακή συμμαχία του CDU με τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες δεν δύναται να οδηγήσει σε σχηματισμό κυβέρνησης πλειοψηφίας. Δεν βγαίνουν τα νούμερα. Απαιτείται και η συνεργασία των Πρασίνων. Πρόκειται δίχως αμφιβολία για μια παράταιρη συνύπαρξη, η οποία δεν έχει ποτέ δοκιμαστεί σε εθνικό επίπεδο, αλλά μόνο σε τοπικό. Οι πολιτικές διαφορές ανάμεσα στους Πράσινους, το FDP και τους Βαυαρούς Χριστιανοκοινωνιστές είναι τεράστιες με τους αναλυτές να διερωτώνται πόσο λειτουργική θα μπορούσε να είναι μια τέτοια συνύπαρξη αλλά και τι ανταλλάγματα θα ζητήσει ο καθένας για να συμμετάσχει. Οι διαπραγματεύσεις για μια τέτοια συνεργασία θα είναι μακρές και επίπονες, κάτι που θα έχει σοβαρές συνέπειες και για την στάση της Γερμανίας απέναντι στο μέλλον της Ευρώπης και της ευρωζώνης.

Δύσκολα ωστόσο κάποιος από τους συμμετέχοντες δεν θα θελήσει να αναλάβει το βάρος μιας αποτυχίας σχηματισμού κυβέρνησης προκαλώντας νέες εκλογές. Αρκεί πάντως να αναλογιστεί κανείς ότι το 2013, σε πολύ πιο εύκολες συνθήκες, οι διαπραγματεύσεις κράτησαν 2 μήνες. Μια ένδειξη πάντως του τι θα σημαίνει μια συμμετοχή του FDP στην επόμενη γερμανική κυβέρνηση έδωσε πάντως ο επικεφαλής του κόμματος κ. Λίντνερ δηλώνοντας πως η... εκροή 60 δισεκατομμυρίων του προϋπολογισμού της ευρωζώνης προς τη Γαλλία ή την Ιταλία είναι κάτι «ασύλληπτο για εμάς».

Όπως είναι επίσης προφανές, με βάση τα παραπάνω η γερμανική πολιτική ζωή εισέρχεται σε μια φάση αστάθειας, καθώς ουδείς γνωρίζει πότε και πως θα τελειώσουν οι διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Η αβεβαιότητα όμως αναμένεται να πλήξει και την Ευρώπη σε μια στιγμή που η συζήτηση για την αναμόρφωση και την εμβάθυνσή της έχει ξεκινήσει. Είναι επίσης σαφές πως αβεβαιότητα θα έχουμε και στα καθ'ημάς, καθώς δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς να κλείνει η τρίτη αξιολόγηση χωρίς μια... γερμανική βούλα έγκρισης.

Στα παραπάνω δεν πρέπει βεβαίως κανείς να ξεχάσει να επισημάνει το ακροδεξιό σοκ από το AfD, το οποίο κατέλαβε την τρίτη θέση. Πέρα από τις τρομακτικές συνδηλώσεις που προκαλεί η είσοδός του στη Bundestag, μια γερμανική βουλή με δεκάδες ακροδεξιούς βουλευτές θα προκαλέσει σοβαρούς πονοκεφάλους και στην όποια κυβερνητική συμμαχία προκύψει. Ιδίως σε θέματα όπως εκείνα του προσφυγικού, της περαιτέρω ευρωπαϊκής ενοποίησης αλλά ακόμη και στο θέμα της… Ελλάδας. Επιπρόσθετα, το Afd θα επιχειρήσει να αναδείξει ακόμη περισσότερο την ευρωσκεπτικιστική ατζέντα και ακροδεξιά και να στρέψει την πολιτική συζήτηση εκεί που εκείνο επιθυμεί, κάτι που σημαίνει ότι μπορεί πολύ σύντομα να δούμε ακραία φαινόμενα και εντός της γερμανικής βουλής.

Κατά τη διάρκεια πάντως του «Γύρου των ελεφάντων», της συζήτησης που ακολουθεί την ανακοίνωση των πρώτων προβλέψεων, η Γερμανίδα καγκελάριος δήλωσε ότι αναλαμβάνει την ευθύνη για τη μείωση του ποσοστού του κόμματός της, των Χριστιανοδημοκρατών (CDU), κυρίως εξαιτίας της μεταναστευτικής πολιτικής που ακολούθησε. «Είμαι η καγκελάριος της Γερμανίας και άρα πάντα φέρω την ευθύνη» σημείωσε, δείχνοντας να έχει στο νου της ότι ένα περίπου εκατομμύριο ψηφοφόροι μετακινήθηκαν από το κόμμα της προς το AfD. Επέμεινε πάντως στην ορθότητα της επιλογής της, σημειώνοντας ότι δεν υπήρχαν κατάλληλες εναλλακτικές το 2015 στο απόγειο της μεταναστευτικής κρίσης Η πολιτική της των ανοικτών θυρών ήταν σωστή, σημείωσε. Παραδέχθηκε ωστόσο ότι οι πολίτες έχουν ανησυχίες που πρέπει να αντιμετωπιστούν, για παράδειγμα σε ό,τι αφορά την ασφάλεια. «Έχουμε δουλειά μπροστά μας», υπογράμμισε η Μέρκελ.

Αναφερόμενη στον επόμενο κυβερνητικό συνασπισμό η Γερμανίδα καγκελάριος σημείωσε ότι έχει λάβει υπόψη της την απόφαση των Σοσιαλδημοκρατών να μην συμμετάσχουν σε έναν μεγάλο συνασπισμό, όμως πρόσθεσε ότι θα το ξανασυζητήσουν αύριο. Οταν δε ρωτήθηκε για το ενδεχόμενο σχηματισμού κυβέρνησης μειοψηφίας, απάντησε με νόημα ότι έχει την πρόθεση να σχηματίσει μία σταθερή κυβέρνηση για τη Γερμανία.

«Τζαμάικα», λοιπόν, ή εκλογές...