Τα «γενέθλια» της Gioconda – Ποια ήταν η Μόνα Λίζα, το πιο αινιγματικό χαμόγελο στην ιστορία της ζωγραφικής

Πρόκειται για το πιο αινιγματικό χαμόγελο που αποτυπώθηκε ποτέ σε καμβά.

Ο πίνακας της Μόνα Λίζα, του οποίου τα «γενέθλια» τοποθετούνται στις 3 Νοεμβρίου του 1503, είναι το αριστούργημα του Λεονάρντο ντα Βίντσι, ένας από τους πιο διάσημους και μυστηριώδεις πίνακες στην ιστορία της τέχνης, τυλιγμένος σε διάφορους μύθους και θεωρίες που τον κάνουν ακόμα πιο ακαταμάχητο.

Η Μόνα Λίζα πιστεύεται ότι ήταν η Λίζα Γκεραρντίνι, σύζυγος του εμπόρου Φραντσέσκο ντελ Τζοκόντο, από τη Φλωρεντία.

Το όνομά της, Μόνα Λίζα (ή «La Gioconda» στα ιταλικά), προέρχεται από το «Monna Lisa», δηλαδή «Κυρία Λίζα». Ο πίνακας δημιουργήθηκε από τον Λεονάρντο ντα Βίντσι στις αρχές του 16ου αιώνα, και ο σύζυγός της λέγεται ότι τον είχε παραγγείλει για να γιορτάσει τη γέννηση του δεύτερου παιδιού τους ή το νέο τους σπίτι.

Παρά τη γενικά αποδεκτή θεωρία ότι η Μόνα Λίζα είναι η Λίζα Γκεραρντίνι, έχουν διατυπωθεί και άλλες υποθέσεις. Ορισμένοι ιστορικοί τέχνης πιστεύουν ότι μπορεί να ήταν κάποια άλλη Φλωρεντινή γυναίκα της εποχής, ή ακόμα και αντανάκλαση του ίδιου του καλλιτέχνη. Μια θεωρία υποστηρίζει επίσης ότι ο πίνακας συνδυάζει ανδρικά και γυναικεία χαρακτηριστικά, κάνοντας τη Μόνα Λίζα μια φιγούρα πέρα από το φύλο.

Η Λίζα Γκεραρντίνι ήταν μια γυναίκα της εποχής της Αναγέννησης, μητέρα και σύζυγος, με συνηθισμένη ζωή, αλλά η μορφή της μέσω του Λεονάρντο έγινε διαχρονικό σύμβολο ομορφιάς και μυστήριο. Σήμερα, δεν υπάρχουν πολλοί ιστορικοί τεκμηριωμένοι λόγοι που να την ξεχωρίζουν από άλλες γυναίκες της εποχής της, αλλά ο πίνακας την έχει κάνει γνωστή σε όλο τον κόσμο, συμβολίζοντας μια αθάνατη γυναικεία μορφή με αινιγματικό χαμόγελο.

Διάφοροι ειδικοί και λάτρεις της τέχνης έχουν μελετήσει τον πίνακα για συμβολισμούς που μπορεί να έχει κρύψει ο Ντα Βίντσι. Μερικοί υποστηρίζουν ότι το αριστερό της μάτι κρύβει τα αρχικά του Ντα Βίντσι, ενώ άλλοι βλέπουν στον πίνακα στοιχεία γεωμετρίας, αλχημείας ή και κρυφά μηνύματα.

Η κλοπή από το Λούβρο

Ένα μεγάλο γεγονός στην ιστορία του πίνακα είναι η κλοπή του το 1911 από το Λούβρο. Τον έκλεψε ο Ιταλός Βιντσέντζο Περούτζια, ο οποίος πίστευε ότι ο πίνακας ανήκε στην Ιταλία. Η Μόνα Λίζα βρέθηκε δύο χρόνια αργότερα και επιστράφηκε στο Λούβρο, γεγονός που εκτόξευσε τη φήμη της και την έκανε σύμβολο παγκόσμιας κληρονομιάς.

Το «Όργιο με τα κάστανα»

Όπως λέει ο συγγραφέας Γιώργος «Τhe Trivialist», ο οποίος έχει ασχοληθεί εκτενώς με όλες τις αμαρτωλές πτυχές της ευρωπαϊκής ιστορίας, υπάρχουν πολλά περιστατικά και άγνωστες ιστορικές αναφορές που γιγαντώνουν τον μύθο της Μόνα Λίζα.

Μία από αυτές, έχει να κάνει με ένα ερωτικό όργιο το οποίο είναι γνωστό ως «Όργιο με τα κάστανα».

Ήταν ένα σκάνδαλο που σημειώθηκε τον Οκτώβριο του 1501, πολύ μακριά από την ήσυχη και αρκετά συντηρητική ζωή της Μόνα Λίζα. Το περιστατικό έλαβε χώρα στο Βατικανό και αφορούσε τον Πάπα Αλέξανδρο ΣΤ’ της δυναστείας των Βοργίων και τα παιδιά του, ιδιαίτερα τον Τσεζάρε και την Λουκρητία Βοργία, γνωστούς για τα πολιτικά και προσωπικά σκάνδαλα που συνόδευαν την οικογένειά τους.

Σύμφωνα με αναφορές, το «Όργιο με τα κάστανα» πραγματοποιήθηκε στο αποστολικό παλάτι του Βατικανού, στο περιθώριο ενός συμποσίου που είχε διοργανώσει ο γιος του πάπα, Καίσαρας Βοργίας (Τσεζάρε), με καλεσμένους, όλο το κοκλάβιο αλλά και υψηλούς αξιωματούχους της Ρώμης.

Μετά το γεύμα, εμφανίστηκαν στην αίθουσα 50 πανέμορφες εταίρες, και σύμφωνα με γραφές της εποχής, ο Καίσαρας έριξε στο πάτωμα κάστανα, τα οποία οι κοπέλες θα έπρεπε να τα πιάσουν χωρίς να χρησιμοποιήσουν τα χέρια τους. Το δρώμενο αυτό με σαφείς σεξουαλικούς υπαινιγμούς, οδήγησε τελικά σε ένα όργιο στο οποίο συμμετείχαν όλοι οι παρευρισκόμενοι, οι οποίοι αυτομάτως παγιδεύτηκαν από τον πάπα, ώστε να είναι εύκολο να εκβιαστούν. Μάλιστα, υπάρχει μια αναφορά στα χρονικά της εποχής από τον Ιωάννη Μπουρκαρντί, ο οποίος σημειώνει ότι τα κάστανα ρίχνονταν στο πάτωμα για να μαζεύονται από τους συμμετέχοντες, που στη συνέχεια διαγωνίζονταν σε απρεπείς πράξεις, υποκινούμενοι από τον ίδιο τον πάπα.

Πάντως, η σχέση της Μόνα Λίζα και του πίνακά της με το «Όργιο με τα κάστανα» είναι ανύπαρκτη, καθώς οι δύο υποθέσεις αφορούν εντελώς διαφορετικά πρόσωπα και καταστάσεις.

Η ψηφιακή τεχνολογία και ειδικότερα η τεχνητή νοημοσύνη, δεν ήταν ασφαλώς, δυνατό να αφήσουν ανέγγιχτο αυτό το αριστούργημα της ζωγραφικής. Κατά καιρούς, η «Μόνα Λίζα» έχει αποτυπωθεί σε πάρα πολλές παραλλαγές με μοντάζ, οι οποίες αφορούν το πρόσωπο, τα μαλλιά ή τα ρούχα της.

Έχει επηρεάσει την τέχνη και την ποπ κουλτούρα με πολλούς τρόπους. Έχει αναδημιουργηθεί, σατιριστεί, και αποδοθεί σε διάφορα έργα τέχνης και μέσα, από τον Σαλβαδόρ Νταλί και τον Άντι Γουόρχολ, μέχρι διαφημίσεις και ταινίες.

Και βέβαια πλέον με την τεχνολογία ΑΙ, εμφανίζεται να τραγουδάει ραπ, μέσα από ένα διασκεδαστικό πρόγραμμα της Microsoft