Μπανόβινα του Βαρδάρη

Η Μπανόβινα του Βαρδάρη ή Βαρντάρσκα Μπανόβινα, (σερβοκροατικά: Вардарска бановина, προφ. Βαρντάρσκα Μπανόβινα) ήταν μια επαρχία ή μπανόβινα του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας μεταξύ των ετών 1929 και1941. Πρωτεύουσα της επαρχίας ήταν τα Σκόπια και περιλάμβανε τις σημερινές περιοχές της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ), του Κοσσυφοπεδίουα[›] και τμήματος της Σερβίας. Το όνομα στην επαρχία δόθηκε από τον ποταμό Αξιό, που είναι γνωστός σταβαλκανικά κράτη και ως "Βαρδάρης".

Πίνακας περιεχομένων

Γεωγραφία
Ιστορία
Διοικητική οργάνωση
Περίθαλψη
Κύριες πόλεις
Σημειώσεις
Υποσημειώσεις και παραπομπές
Δείτε επίσης
Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Γεωγραφία Επεξεργασία

Η Μπανόβινα του Βαρδάρη ήταν μια από της εννέα μπανόβινες του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας. Συνόρευε στα βόρεια με την γιουγκοσλαβική "Μπανόβινα του Μοράβα", με πρωτεύουσα πόλη το Νις και την γιουγκοσλαβική "Μπανόβινα του Ζέτα, με πρωτεύουσα τη Κετίνη (Cetinje). Στα δυτικά συνόρευε με το Βασίλειο της Αλβανίας, στα νότια με το Βασίλειο της Ελλάδας και στα ανατολικά με το Βασίλειο της Βουλγαρίας.[2] Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του 1930, από τις εννέα γιουγκοσλαβικές μπανόβινες, εκείνη του Βαρδάρη ήταν η μεγαλύτερη σε έκταση με 38.879 τετραγωνικά χιλιόμετρα, ενώ ο πληθυσμός της ήταν τέταρτος κατά σειρά με 1.386.370 κατοίκους.[3]
ΙστορίαΕπεξεργασία


Η Μπανόβινα του Βαρδάρη δημιουργήθηκε στις 3 Οκτωβρίου 1929 με την νομοθεσία περί διοικητικής μεταρρύθμισης του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας,[4] όπως ονομάστηκε το Βασίλειο των Σέρβων, των Κροατών και των Σλοβένων με τον ίδιο νόμο. Η δημιουργία των επαρχιών αυτών, που καθορίστηκαν και ονομάστηκαν με βάση τη γεωγραφία (ποταμούς ή τη θάλασσα), και όχι με βάση εθνικές ή ιστορικές ονομασίες, αποτελούσε μέρος του μακροπρόθεσμου πολιτικού σχεδιασμού του βασιλιά Αλέξανδρου του Α΄, που στις 6 Ιανουαρίου είχε διαλύσει το Κοινοβούλιο εγκαθιστώντας ένα προσωπικό καθεστώς, να αντικαταστήσει τις τοπικές εθνικές ταυτότητες του βασιλείου του με μια ενιαία γιουγκοσλαβική συνείδηση.[5]

Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, το 1941, οι Δυνάμεις του Άξονα κατέλαβαν την Μπανόβινα του Βαρδάρη. Η επαρχία ως διοικητική δομή καταργήθηκε και η επικράτειά της διαμοιράστηκε στο Βασίλειο της Βουλγαρίας, στην Σερβία που ήταν κατειλημμένη από τα ναζιστικά γερμανικά στρατεύματα και στην Αλβανία που ελέγχονταν από την Φασιστική Ιταλία. Μετά τον πόλεμο, η περιοχή διαχωρίστηκε ανάμεσα στη Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας και στη Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Σερβίας, ομόσπονδων δημοκρατιών της Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας.
Διοικητική οργάνωσηΕπεξεργασία


Η μπανόβινα ήταν η ανώτερη βαθμίδα διοικητικής διαίρεσης του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας.[6] Το σύνταγμα της Γιουγκοσλαβίας προέβλεπε την μεταβολή των ορίων των επαρχιών ανάλογα με τις διαφωνίες που θα διευθετούνταν από Υπουργείο Εσωτερικών.[2]

Ήταν χωρισμένη σε μικρότερες διοικητικές περιφέρειες των Σκοπίων, Στιπ και Μοναστηρίου, που είχαν ιδρυθεί ήδη από το1921.[7] Οι περιφέρειες ήταν επίσης χωρισμένες σε κοινότητες.[6] Οι μπανόβινες ήταν διοικητικές και αυτόνομες επαρχίες, με επαρχιακό διοικητή της τον Βαν, που διορίζονταν από τον Βασιλιά της Γιουγκοσλαβίας, έπειτα από πρόταση του Προέδρου του Συμβουλίου των Υπουργών, και είχε αυξημένες αρμοδιότητες.[8] Η διοίκηση της επαρχίας γίνονταν από το Συμβούλιο της Μπανόβινας και την Επιτροπή της Μπανόβινας. Το Συμβούλιο της Μπανόβινας είχε αιρετά μέλη που εκλέγονταν κάθε τέσσερα χρόνια, ενώ η Επιτροπή της Μπανόβινας ασκούσε την εκτελεστική εξουσία και είχε αυτόνομες εξουσίες, όπως η σύνταξη του τοπικού προϋπολογισμού, η διοικητική οργάνωση και η κατάθεση νομοσχεδίων. Η ψήφιση των νομοσχεδίων γίνονταν από το Συμβούλιο της Επαρχίας. Μετά την ψήφισή τους τα νομοσχέδια υπογράφονται από τον Βαν, ο οποίος πρέπει να ζητήσει προηγουμένως τη σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου της Επικρατείας όσον αφορά τη νομιμότητα των διαταγμάτων.[9][10]

Η Επιτροπή της Μπανόβινας μπορούσε να προτείνει στον Βαν την καθαίρεση των τοπικών αξιωματούχων.[11] Ο Βαν είχε αυξημένες αρμοδιότητες στην έγκριση των νομοσχεδίων, καθώς μπορούσε να αρνηθεί να υπογράψει, η απόφαση του ήταν δεσμευτική σε περιόδους κρίσεων, απόφαση που ελέγχονταν από το Συμβούλιο της Επικρατείας, ενώ ο εκάστοτε Βασιλιάς της χώρας μπορούσε να διαλύσει το Συμβούλιο και να προκηρύξει πρόωρες εκλογές, πριν την εκπνοή της τετραετίας.[1]
ΠερίθαλψηΕπεξεργασία


Σύμφωνα με έκθεση του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας το 1930, οι κάτοικοι της μπανόβινας υπέφεραν από τύφο και ευλογιά, ενώ το Ινστιτούτο Υγιεινής είχε ιδρύσει τρία κέντρα υγείας και έξι ιατρεία και αναρρωτήρια.[3]
Κύριες πόλειςΕπεξεργασία

Σκόπια, σήμερα στη ΠΓΔΜ
Μοναστήρι, σήμερα στη ΠΓΔΜ
Στιπ, σήμερα στη ΠΓΔΜ
Πρίλαπος, σήμερα στη ΠΓΔΜ
Οχρίδα, σήμερα στη ΠΓΔΜ
Βράνιε, σήμερα στη Σερβία
Λέσκοβατς, σήμερα στη Σερβία
Πρίστινα, σήμερα στο Κοσσυφοπέδιοα[›]
ΣημειώσειςΕπεξεργασία


^ α: Το Κοσσυφοπέδιο είναι το αντικείμενο της εδαφικής διαφοράς μεταξύ της Δημοκρατίας της Σερβίας και της αυτοαποκαλούμενης Δημοκρατίας του Κοσσυφοπεδίου. Το Κοσσυφοπέδιο διακήρυξε την ανεξαρτησία του στις 17 Φεβρουαρίου 2008, ενώ η Σερβία διακηρύττει ως σήμερα ότι αποτελεί μέρος της δικής της κυρίαρχης επικράτειάς της. Το Κοσσυφοπέδιο αναγνωρίζεται ως ανεξάρτητο κράτος από περίπου 89 κράτη μέλη του ΟΗΕ.
Υποσημειώσεις και παραπομπέςΕπεξεργασία

↑ 1,0 1,1 (Αγγλικά) Σύνταγμα του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας, Άρθρο 3
↑ 2,0 2,1 (Αγγλικά) Σύνταγμα του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας, Άρθρο 83
↑ 3,0 3,1 Κεντρικό Γραφείο Τύπου του Υπουργικού Συμβουλίου του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας, Βελιγράδι 1930
↑ Bataković), Dušan T. (2005) (στα γαλλικά). Histoire du peuple serbe. L'Âge d'Homme, σελ. 294-295. ISBN 2-8251-1958-X.
↑
Crampton, R. J. (1997). Eastern Europe in the Twentieth Century – And After (2η έκδοση). London/New York: Routledge, σελ. 138.
Trbovich, Ana S. (2008). A Legal Geography of Yugoslavia's Disintegration. Oxford: Oxford University Press, σελ. 1227-8.
↑ 6,0 6,1 (Αγγλικά) Σύνταγμα του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας, Άρθρο 82
↑ (Αγγλικά) Τζον Ρ. Λαμπ (John R. Lampe), Yugoslavia as History: Twice there was a Country, εκδ. Cambridge University Press, 2000, σ. 165, ISBN 0521773571
↑ (Αγγλικά) Σύνταγμα του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας, Άρθρα 86 και 87
↑ (Αγγλικά) Σύνταγμα του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας, Άρθρο 91
↑ (Αγγλικά) Σύνταγμα του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας, Άρθρο 94
↑ (Αγγλικά) Σύνταγμα του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας, Άρθρα 88, 89 και 90
Δείτε επίσηςΕπεξεργασία

Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας, η ονομασία της χώρας πριν την άνοδο του Κομουνισμού.
Μακεδονία του Βαρδάρη, ιστορική περιοχή της ΠΓΔΜ.
Περιφέρεια Βαρντάρ, μια από τις σύγχρονες διοικητικές περιφέρειες της ΠΓΔΜ.
Εξωτερικοί σύνδεσμοιΕπεξεργασία

Τα Wikimedia Commonsέχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Μπανόβινα του Βαρδάρη
(Αγγλικά) Το Σύνταγμα το Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας

Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Banovine du Vardar της Γαλλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0. (ιστορικό/συντάκτες).

Κοινοποίηση από Φραγκούλη Φράγκο

Δείτε το ΕΔΩ