Ο ιός Έμπολα. Τι είναι, πώς μεταδίδεται, ποια τα συμπτώματα και πώς θεραπεύεται;

Επιμέλεια Κωνσταντίνος Λούβρος, M.D.
Η επιδημία του ιού Έμπολα στη δυτική Αφρική εξαπλώνεται ανεξέλεγκτα και κινδυνεύει να πλήξει και άλλες χώρες.

Η επιδημία εκδηλώθηκε αρχικά στη Γουινέα και στη συνέχεια επεκτάθηκε στη Λιβερία και τη Σιέρα Λεόνε. Μέχρι τις 23 Ιουλίου είχαν εμφανισθεί 1.201 καταγεγραμμένα κρούσματα, τα 672 θανατηφόρα, σύμφωνα με τον τελευταίο απολογισμό του ΠΟΥ.

Ο ιός Εμπολα μεταδίδεται μέσω απευθείας επαφής με το αίμα, τα σωματικά υγρά ή τους ιστούς των μολυσμένων ανθρώπων ή ζώων. Ο αιμορραγικός πυρετός που προκαλεί εμφανίζεται με αιμορραγίες, εμετούς και διάρροια.

Το ποσοστό θνησιμότητας κυμαίνεται από 25% μέχρι 90% στον άνθρωπο και δεν υπάρχει εμβόλιο για την αντιμετώπιση του ιού.
Πρόκειται για την χειρότερη έως σήμερα επιδημία του ιού.

Η νόσος προκαλείται από ένα από τα τρία είδη του ιού Έμπολα, ο οποίος ανήκει στην οικογένεια Fikwiridae και διακρίνεται από τις μακρές νηματοειδείς ίνες του RNA. Ο ζωικός ξενιστής (δεξαμενή) δεν έχει αναγνωριστεί, περιορίζοντας την έρευνα γύρω από τη νόσο. Σε κάθε εισβολή επιδημίας, η πρώτη ανθρώπινη μόλυνση πιστεύεται ότι οφείλεται σε δήγμα από μολυσμένο ζώο. Οι ακόλουθες περιπτώσεις οφείλονται σε επαφή με το αίμα ή με σωματικά υγρά από ένα μολυσμένο άνθρωπο ή από την επαναχρησιμοποίηση μολυσμένων βελονών και συρίγγων. Η χρήση των συνήθων μέτρων προφύλαξης εμποδίζει την εξάπλωση της νόσου, με την επιπλέον χρήση καλυμμάτων για τα πόδια και τα υποδήματα, σε περίπτωση ύπαρξης μεγάλων ποσοτήτων αίματος, εμεσμάτων ή διαρροϊκών κενώσεων. Οι θάλαμοι απομόνωσης αρνητικής πίεσης χρησιμοποιούνται επίσης, αν υπάρχουν.

Ο ιός μπορεί επίσης να μεταδοθεί μέσω επαφής με νεκρά ή ζωντανά μολυσμένα ζώα (π.χ. πιθήκους).


Η εξάπλωση του ιού Έμπολα μεταξύ των ανθρώπων μέσω αιωρούμενων σταγονιδίων δεν έχει αναφερθεί ποτέ, συνιστάται όμως η χρήση μάσκας σε περίπτωση που ο ασθενής εμφανίζει αναπνευστικά συμπτώματα. Όλος ο εξοπλισμός πρέπει να αποστειρώνεται πριν επαναχρησιμοποιηθεί.

Συμπτώματα
Σύμφωνα με οδηγίες προς τους ταξιδιώτες που είχε εκδώσει τον περασμένο μήνα το ελληνικό Κέντρο Ελέγχου & Προλήψεως Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ), μέσα σε 2 έως 21 μέρες από τη μόλυνση με τον ιό εκδηλώνονται αιφνίδιος, υψηλός πυρετός, μυαλγία, διάρροια, πονοκέφαλος, κόπωση και πόνος στην κοιλιά.

Μπορεί επίσης να υπάρχει δερματικό εξάνθημα, πονόλαιμος και επιπεφυκίτιδα.

Εντός 7 ημερών αναπτύσσεται σοκ (καταπληξία), κυρίως εξαιτίας της αιμορραγίας. Περισσότεροι από το 50% των ασθενών καταλήγουν. Ο ασθενής καθίσταται μολυσματικός μόλις εκδηλωθεί ο πυρετός.

Η περίοδος επώασης διαρκεί 2-3 εβδομάδες και ακολουθείται από απότομη εμφάνιση υψηλού πυρετού, μυαλγίας, διάρροιας, κεφαλαλγίας, κόπωσης και κοιλιακού άλγους. Μπορεί επίσης να υπάρχει εξάνθημα, πονόλαιμος και επιπεφυκίτιδα.

Θεραπεία:
Δεν υπάρχουν αποτελεσματικά εμβόλια ή φάρμακα εναντίον των ιών Έμπολα του αιμορραγικού πυρετού και η θεραπεία περιορίζεται σε υποστηρικτικά μέτρα για τη διατήρηση της αρτηριακής πίεσης, της οξυγόνωσης και του ισοζυγίου υγρών και ηλεκτρολυτών.


Ο κίνδυνος μόλυνσης από τον ιό Έμπολα και πώς να τον αποφύγετε
Ακόμα και αν ζείτε ή έχετε ταξιδέψει σε περιοχές που έχουν πληγεί, ο κίνδυνος μόλυνσης από τον ιό Έμπολα είναι εξαιρετικά χαμηλός, εκτός εάν έχετε εκτεθεί στο αίμα ή σε άλλα σωματικά υγρά ενός νεκρού ή ζωντανού ατόμου ή ζώου που έχει μολυνθεί. Στην επαφή με σωματικά υγρά περιλαμβάνεται η χωρίς προφυλάξεις σεξουαλική επαφή με ασθενείς έως και εφτά εβδομάδες μετά την ανάρρωσή τους.

• Η συνήθης επαφή σε δημόσιους χώρους με άτομα που δεν φαίνεται να είναι άρρωστα δεν ενέχει κίνδυνο μετάδοσης του Έμπολα. 
• Δεν κινδυνεύετε να μολυνθείτε με τον ιό Έμπολα ανταλλάσσοντας χρήματα ή αγαθά ή κολυμπώντας σε πισίνα. 
• Ο ιός Έμπολα δεν μεταδίδεται από τα κουνούπια.
• Ο ιός Έμπολα σκοτώνεται εύκολα με σαπούνι, χλωρίνη, το φως του ήλιου ή το στέγνωμα. Αν τα ρούχα σας μολυνθούν με υγρά, μπορείτε να εξουδετερώσετε τον ιό Έμπολα πλένοντάς τα στο πλυντήριο. 
• Ο ιός Έμπολα δεν επιζεί για μεγάλο χρονικό διάστημα σε επιφάνειες που είναι εκτεθειμένες στον ήλιο ή έχουν στεγνώσει. 

Προληπτικά μέτρα
Οι Αρχές παρακολουθούν προσεκτικά την κατάσταση και έχουν αρχίσει να λαμβάνουν μέτρα για την προστασία του πληθυσμού.

Στο πλαίσιο αυτό, ενημερώθηκαν οι επαγγελματίες Υγείας της χώρας για την κατάσταση στη Δυτική Αφρική και τους ζητήθηκε να έχουν το νου τους για ανεξήγητα συμπτώματα σε ασθενείς που προσφάτως είχαν επισκεφθεί τις προσβεβλημένες περιοχές.

Συμβουλές για ταξιδιώτες που φτάνουν στη Γουινέα ή τη Λιβερία
Ο κίνδυνος να εκτεθείτε στον ιό Έμπολα είναι εξαιρετικά χαμηλός. Μπορείτε να εξουδετερώσετε τον κίνδυνο μόλυνσης λαμβάνοντας τα ακόλουθα προληπτικά μέτρα:

• αποφύγετε την άμεση επαφή με το αίμα ή τα σωματικά υγρά ασθενούς ή ατόμου που έχει αποβιώσει, καθώς και με αντικείμενα που μπορεί να έχουν μολυνθεί·
• αποφύγετε την απευθείας επαφή με άγρια ζώα και την κατανάλωση κρέατος θηραμάτων
• αποφύγετε τη σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλάξεις. 

Πηγές

ΚΕΕΛΠΝΟ
Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων

Περισσότερα στο medlabgr