Γιατί φορούσαν «φούστες» οι Αρχαίοι Ρωμαίοι: Το ελληνικό στοιχείο στην πανοπλία τους

Αν είδατε το sequel του Μονομάχου ή την πρώτη ταινία (2000) θα παρατηρούσατε τις «φούστες» που φορούσαν οι ηθοποιοί. Δεν είναι λίγο παράξενο; Από που κι ως που «φούστες» στην Αρχαία Ρώμη;

Κι όμως, φτιαγμένες από λωρίδες άκαμπτου λινού ή δέρματος, που ονομάζονταν «πτερούγες», ήταν συνήθως ενσωματωμένες σε ένα subarmalis, δηλαδή ένα είδος εσώρουχου φτιαγμένο είτε από λινό, τσόχα ή δέρμα, το οποίο φορούσαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες κάτω από την πανοπλία τους.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι λωρίδες από δέρμα ήταν προσαρτημένες σε μεταλλική θωράκιση σώματος που ονομαζόταν lorica squamata και έμοιαζε με λέπια. Οι πτερούγες προορίζονταν για την προστασία των μηρών, μιας ευάλωτης περιοχής στη μάχη, καθώς βρίσκονταν ανάμεσα στο κάτω μέρος της ασπίδας και το πάνω μέρος της μεταλλικής θωράκισης των ποδιών τους, που ονομαζόταν greaves (κνημίδες).

Οι «φούστες» αφομοιώθηκαν από τους Έλληνες

Οι Ρωμαίοι υιοθέτησαν τον ελληνικό πολιτισμό σε μεγάλη κλίμακα, από τη φιλοσοφία μέχρι την τέχνη και τη θρησκεία, οικειοποιούμενοι τους ελληνικούς θεούς, όπως τον αγγελιοφόρο θεό Ερμή, και αλλάζοντας τα ονόματά τους (σε αυτήν την περίπτωση, οι Ρωμαίοι τον αποκαλούσαν Mercury). Υιοθέτησαν επίσης πανοπλίες και πολεμικές τακτικές ελληνικού τύπου.

Οι Έλληνες εφηύραν αυτές τις «φούστες», οι οποίες, εκτός από το ότι κρέμονταν για να προστατεύουν τους μηρούς, χρησιμοποιούνταν και στους ώμους. Άρχισαν να χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα στα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ., όταν οι πόλεις-κράτη βασίζονταν σε πολίτες-στρατιώτες που ονομάζονταν οπλίτες.



Αυτό το εξάρτημα διαδόθηκε γρήγορα, καθώς οι μηροί ήταν ένα ευάλωτο σημείο. Οι πρώτες πτερούγες ήταν κατασκευασμένες από άκαμπτο λινό και αποτελούνταν από δύο σειρές, οι οποίες αργότερα μειώθηκαν σε μία, πιθανότατα για μείωση βάρους. Οι Ρωμαίοι άρχισαν να υιοθετούν την οπλιτική πανοπλία λίγο μετά την ελληνική εφεύρεση των πτερούγων και τις διατήρησαν ως βασικό εξοπλισμό για εκατοντάδες χρόνια.

Οι «φούστες» άλλαξαν με την πάροδο του χρόνου

Κατά τη διάρκεια των αιώνων, καθώς η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία πέρασε από τη Βασιλική Περίοδο που ξεκίνησε το 753 π.Χ. έως την πτώση της το 476 μ.Χ., οι πτερούγες, μαζί με άλλα στοιχεία της ρωμαϊκής πανοπλίας, εξελίχθηκαν. Για παράδειγμα, βράκες μέχρι το γόνατο, φτιαγμένες από δέρμα ή μαλλί, που ονομάζονταν feminalia, έγιναν δημοφιλείς αφότου ο Καίσαρας Αύγουστος (63 π.Χ. – 14 μ.Χ.) άρχισε να τις φορά όταν ταξίδευε σε ψυχρότερα κλίματα. Ορισμένοι μελετητές πιστεύουν ότι αυτές οι βράκες περιλάμβαναν λωρίδες δέρματος ή άλλου υλικού που έμοιαζαν με πτερούγες.



Με τον καιρό, οι πτερούγες απέκτησαν πιο αισθητικό χαρακτήρα με κάποιες να έχουν διακοσμητικά περιθώρια, πλέγματα από κλωστές και κρόσσια στις άκρες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, έγιναν πολύ πιο κοντές, περισσότερο σαν γλωττίδες παρά σαν λωρίδες (όπως στους λεγεωνάριους των αρχών του 3ου αιώνα μ.Χ.).

Αργότερα προστέθηκαν πουκάμισα με μεταλλική θωράκιση τύπου «λέπια» και ενσωματωμένες πτερούγες, ένα στυλ που συνεχίστηκε και κατά τη Βυζαντινή περίοδο (330 – 1453 μ.Χ.). Παρόλο που τελικά σταμάτησαν να χρησιμοποιούνται, οι πτερούγες επιβιώνουν σε ταινίες όπως ο «Μονομάχος», όπου θυμίζουν μια εποχή κατά την οποία οι στρατιώτες βασίζονταν σε κάθε διαθέσιμο μέσο για να επιβιώσουν.