Επειγόντως: Μια «άλλη Ελλάδα»!

του Θανάση Κ.

Στη γεωστρατηγική υπάρχουν δύο κεντρικές έννοιες:
Το «στρατηγικό βάθος» και η «στρατηγική θέση»!
--Από στρατηγικό βάθος χαρακτηρίζονται χερσαίες δυνάμεις μεγάλης «ενδοχώρας» (hinterland).
-- «Στρατηγική θέση», έχουν μικρότερες, νευραλγικές, χερσαίες ή συνηθέστερα θαλάσσιες δυνάμεις-«μεταίχμιου» (edge powers).

 * Οι χερσαίες δυνάμεις μεγάλης ενδοχώρας, μπορούν να αναδιπλωθούν και να απωθήσουν επίβουλους κατακτητές, ή να αντεπιτεθούν και να υποτάξουν ατίθασους γείτονες. Βασικό τους χαρακτηριστικό το μεγάλο εσωτερικό απόθεμα ισχύος τους. Μεγάλο μειονέκτημά τους η μεγάλη γραμμή συνόρων που καλούνται να «φυλάξουν»…

* Οι δυνάμεις «μεταίχμιου», ισορροπούν συνήθως μεταξύ μεγάλων συμπαγών κρατών γύρω τους. Ελέγχουν εμπορικούς δρόμους και περάσματα ή πλουτοπαραγωγικούς πόρους. Συχνά αναπτύσσουν το ναυτικό τους για να «προβάλουν» την ισχύ τους μακριά από την επικράτειά τους. Μέσα από την θάλασσα και το εμπόριο σωρεύουν συχνά μεγάλο πλούτο και επιρροή…
Λόγω της στρατηγικής τους θέσης και της ευελιξίας που τους εξασφαλίζει η ναυτική ισχύς, είναι συνήθως περιζήτητοι σύμμαχοι για μεγάλες χερσαίες δυνάμεις.
Όταν οι δυνάμεις «μεταίχμιου» νιώσουν απειλή από μεγάλη χερσαία δύναμη, συμμαχούν με άλλες χερσαίες δυνάμεις εναντίον της. Αναζητούν συμμάχους στους «βάρβαρους που βρίσκονται μακριά τους», για να αντιμετωπίσουν τους «βάρβαρους που είναι δίπλα τους» και γίνονται απειλητικοί.
Στρατηγικό πλεονέκτημα των ναυτικών δυνάμεων-«μεταίχμιου», η ευελιξία τους και ο πλούτους που σωρεύουν. Μεγάλο τους μειονέκτημα η τάση τους για «υπέρ-επέκταση» που οδηγεί συχνά στην συντριβή τους.

--Κλασική χερσαία δύναμη μεγάλης ενδοχώρας η αρχαία Κίνα (αφότου κατάφερε να ενωθεί στα τέλη το 221 π. Χ.) Και η αρχαία Περσική Αυτοκρατορία, επίσης…
--Κλασικό παράδειγμα ναυτικής δύναμης-«μεταίχμιου», η αρχαία Αθήνα.
--Στους νεότερους χρόνους, κλασική χερσαία δύναμη «ενδοχώρας», η Ρωσία.
--Κλασικές ναυτικές δυνάμεις-«μεταίχμιου», η Βρετανία και σύγχρονη Ιαπωνία.


Η Ελλάδα που μπαίνει σε όλα αυτά;
Αν αγνοήσουμε τις εσωτερικές της περιπέτειες και τις τραγικές διακυμάνσεις που βίωσε εσωτερικά, η «μεγάλη εικόνα» της σύγχρονης Ιστορίας της συνδέεται με την ανάγκη δημιουργίας ενός ευρωπαϊκού γεωπολιτικού «προπύργιου» στη νοτιοδυτική άκρη της Μεσογείου, όπως διεισδύει στην Ανατολική Μεσόγειο.

Από την περιοχή μας περνούσαν οι μεγάλοι εμπορικοί δρόμοι από τους οποίους εξαρτιόταν η Ευρώπη - αλλά στα τέλη του 18ου αιώνα δεν τους έλεγχε η Ευρώπη!
Στο «κενό» που άφηνε σταδιακά ο «μεγάλος ασθενής», η Οθωμανική Αυτοκρατορία που βρισκόταν σε εσωτερική κατάρρευση, ήταν ανάγκη να υπάρξει μια χώρα- «μεταίχμιο» για την Ευρώπη.
Πρώτος ο Ναπολέων κοίταξε προς την Αίγυπτο: σκέφτηκε να σπάσει το μονοπώλιο της Βρετανικής Θαλασσοκρατορίας (από την πλευρά των ωκεανών) και να καταλάβει για λογαριασμό της Επαναστατημένης Γαλλίας την Αίγυπτο (που ήταν υπό την επικυριαρχία των Οθωμανών, αλλά αυτόνομη – λίγο αργότερα πολέμησε και νίκησε τους Οθωμανούς!) Από εκεί θα εξασφάλιζε τους χερσαίους δρόμους ως τις Ινδίες…

Η «εκστρατεία στην Αίγυπτο» δεν πέτυχε τον στόχο του Ναπολέοντα, αλλά από τότε γεννήθηκε η ιδέα για την Διώρυγα του Σουέζ, που θα αναβάθμιζε γεωπολιτικά ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο εβδομήντα χρόνια αργότερα…
Η Ελληνική Επανάσταση ξέσπασε δύο δεκαετίες μετά την αποτυχία του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο, κόντρα στη θέληση ολόκληρης της Ιεράς Συμμαχίας! Αλλά όταν κινδύνεψε πραγματικά (είχε νικήσει του Οθωμανούς στην Πελοπόννησο, αλλά εισέβαλαν και οι Αιγύπτιοι από το νότο), τρείς στόλοι Γάλλων, Βρετανών και Ρώσων, καταναυμάχησαν τον αιγυπτιακό στόλο και υποχρέωσαν τον Ιμπραήμ να φύγει άδοξα (Οκτώβριος του 1827).
Παρά τις αρχικές φιλοτουρκικές θέσεις τους, οι «μεγάλοι» της εποχής είδαν την ευκαιρία να δημιουργηθεί ένα κράτος-«μεταίχμιο» στην περιοχή αυτή.

Τα πρώτα ογδόντα χρόνια του Ελληνικού κρατιδίου, δεν άφησαν τις … «καλύτερες εντυπώσεις» σε κανένα!
Έτσι η προτεραιότητα όλων – και ιδιαίτερα των Βρετανών και των Γάλλων – μετατοπίστηκε στην εσωτερική μεταρρύθμιση της Τουρκίας: Να της επιβάλουν «δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις», ώστε να μπορέσει να γίνει μια «συνεργάσιμη» – και σε μεγάλο βαθμό ελεγχόμενη από τους δυτικούς – χώρα στην περιοχή.
Ήταν η περίοδος των «Τανζιμάτ» – (1839-1878) που έληξε άδοξα όταν ο Σουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ κατάργησε όλες τις φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις και επέστρεψε στα… «πατροπαράδοτα»!
Η Τουρκία δεν είχε τη δυνατότητα να μεταρρυθμιστεί! Ενώ ήδη η Ευρώπη, μετά από λίγο έμπαινε στη δίνη των εσωτερικών ανταγωνισμών που την οδήγησαν αργότερα στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο…
Είτε για να εμποδίσουν την «προσέλκυση» της Ελλάδας από την τότε Ρωσία, είτε για να τιμωρήσουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία που δεν μπορούσε να μεταρρυθμιστεί, είτε για να προσεταιριστούν τους ίδιους τους Έλληνες που ανήσυχοι προσπαθούσαν συνέχεια να απελευθερώσουν τους αλύτρωτους αδελφούς τους, οι δυτικοί προσέφεραν κάθε τόσο στην Ελλάδα εδάφη!
Κι έτσι, επί ογδόντα χρόνια, που η Ελλάδα γενικώς… παρέπαιε, κέρδιζε ωστόσο εδάφη – από τις Ευρωπαϊκές δυνάμεις - και επεκτεινόταν!
Το 1864 κερδίζει τις Ιόνιες νήσους. Ενώ το 1881 επιτυγχάνει την προσάρτηση της Θεσσαλίας και της Άρτας στην Ήπειρο.
Η Ελλάδα αρχίζει να γίνεται βήμα-βήμα κράτος «μεταίχμιο» – προπύργιο της Δύσης στην περιοχή. Εντελώς αδύναμο στην αρχή. Εσωτερικά ετοιμόρροπο. Αλλά παρ’ όλα αυτά επιβιώνει, μεγαλώνει και επιμένει.
Και απ’ έξω, άλλοτε το στηρίζουν, άλλοτε το τιμωρούν, άλλοτε αγανακτούν μαζί του, αλλά το κρατάνε ως «εφεδρική λύση» (ποτέ ως «πρώτη επιλογή») και κάθε τόσο ή το διασώζουν ή το ενισχύουν.

Στις αρχές του 20ου αιώνα, το 1908, το Κίνημα των Νεότουρκων δίνει νέα ώθηση στις μεταρρυθμιστικές φιλοδοξίες της Οθωμανικής Τουρκίας.
Όμως η Ευρώπη πλησιάζει πια στη μεγάλη σύγκρουση, και η ίδια η Τουρκία είναι εσωτερικά διαλυμένη για να αντέξει τις μεταρρυθμίσεις «από τα κάτω».
Την επόμενη χρονιά, το 1909 η επανάσταση του Γουδί ανανεώνει τις μεταρρυθμιστικές προοπτικές και στην Ελλάδα! Όμως, αντίθετα από το χάος που προκάλεσε η Επανάσταση των Νεοτούρκων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, η άνετη εσωτερική επικράτηση του Βενιζέλου στην Ελλάδα, δείχνει πως υπάρχουν προοπτικές για τη δημιουργία ενός σοβαρού και κράτους «μεταίχμιου – προπύργιου για την Ευρώπη στην περιοχή.
Μόνο που η Ευρώπη πια ήταν βαθιά διχασμένη…

Η Ιταλία χτυπάει την Οθωμανική Αυτοκρατορία στη Λίβυη, τη νικάει κατά κράτος, ενώ της αποσπά και τα Δωδεκάνησα στο Αιγαίο το 1911-12.
Η Ελλάδα μαζί με τις άλλες βαλκανικές χώρες βρίσκουν αμέσως την ευκαιρία, να επιτεθούν στον παραπαίουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία και να την νικήσουν κατά κράτος στα Βαλκάνια, διώχνοντάς την οριστικά από την περιοχή, για πρώτη φορά μετά από έξη αιώνες!
Λίγο αργότερα, ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος δίνει την ευκαιρία στους Βρετανούς να διαλύσουν την Οθωμανική αυτοκρατορία εντελώς, για να την «τιμωρήσουν» που πήγε με τις «κεντρικές δυνάμεις».
Η Ελλάδα, παρά τις εσωτερικές της περιπέτειες – διχάστηκε για να συμμαχήσει τελικά με τον Αντάντ – καταφέρνει να επωφεληθεί τα μέγιστα.
Όμως παρά τις αλλεπάλληλες επιτυχίες της η Ελλάδα διχάζεται ξανά, κάνει κάθε είδους λάθη και τελικά επέρχεται η Μικρασιατική Καταστροφή.
Από την οποία προκύπτουν τελικά δύο κράτη-μεταίχμια στην περιοχή:
Μια πολύ μεγαλύτερη (από πριν) Ελλάδα και μια πολύ μικρότερη (εθνικά συγκροτημένη πλέον, όχι Οθωμανική) Τουρκία.

Και οι δύο υπό δυτική επιρροή. Ιδιαίτερα η επιλογή του Κεμάλ να καταργήσει το Χαλιφάτο και να θεμελιώσει κοσμικό κράτος τον ενέταξε – στα μάτια των δυτικών – στην δική τους επιρροή.

Όλες τις επόμενες δεκαετίες η στρατηγική της Δύσης για την περιοχή μας στηρίζεται στο μοντέλο δύο κρατών- «ματαίχμιο»: Της Ελλάδας και της Τουρκίας.
Κι όλες οι σημαντικές εξελίξεις στην περιοχή της Μέσης Ανατολής έκτοτε, έχουν κάποιες «συμπτωματικές επιπτώσεις» στην Ελλάδα:
--Το 1948 μετά την απελευθέρωση, και λίγες βδομάδες πριν ξεσπάσει ο πρώτος Πόλεμος Αράβων-Ισραήλ (με αφορμή τη σύσταση του Παλαιστινιακού κράτους), η Ελλάδα «ενσωματώνει» επισήμως και τα Δωδεκάνησα (από την ηττημένη στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Ιταλία).
Η Ελλάδα ενισχύεται την ώρα που συγκροτείται και τρίτο κράτος- «μεταίχμιο» στην ευρύτερη περιοχή: το Ισραήλ. Μόνο που τότε ελάχιστοι πίστευαν πως το Ισραήλ μπορεί να τα καταφέρει να επιζήσει…
--Την επόμενη δεκαετία (του ’50) η Βρετανική Αυτοκρατορία καταρρέει πλέον, και οι Βρετανοί δεν βλέπουν με καλό μάτι την περαιτέρω ενίσχυση της Ελλάδας στην περιοχή με ενσωμάτωση και της Κύπρου.
Κι έτσι βάζουν στο Κυπριακό και την Τουρκία.
Ενώ οι Αμερικανοί τότε τα έχουν «σπάσει» και με τους Βρετανούς και με τους Γάλλους, μετά την κρίση του Σουέζ (1956)...
Έτσι τελικά στο Κυπριακό δημιουργείται μια εύθραυστη «ισορροπία» Ελλάδας-Τουρκίας (Συνθήκες Ζυρίχης-Λονδίνου, 1959-60) που θα αποδειχθεί ωστόσο εντελώς βραχύβια. Ουσιαστικά μη βιώσιμη.

Η Τουρκία που δεν πέρασε Πόλεμο προχωράει αργά αλλά σταθερά. Η Ελλάδα που πέρασε και Πόλεμο και Εμφύλιο ανασυγκροτείται με εκρηκτικούς ρυθμούς, αλλά και με μεγάλη εσωτερική αστάθεια.
Το αποτέλεσμα είναι ότι η Τουρκία έχει εθνική στρατηγική, η Ελλάδα πάλι δεν έχει, και έτσι η εισβολή στην Κύπρο, δημιουργεί για πρώτη φορά «τετελεσμένα» σε βάρος του Ελληνισμού.
Οι ΝΑΤΟϊκοί προσπαθούν να αποκαταστήσουν ισορροπίες ανάμεσα σε δύο αντίπαλους… «συμμάχους»!
Οι Σοβιετικοί προσπαθούν να εκμεταλλευτούν το ρήγμα στο νοτιοανατολικό σκέλος του ΝΑΤΟ.
Οι Έλληνες αρνούνται να συνθηκολογήσουν με τα τουρκικά «τετελεσμένα», αλλά δεν μπορούν και να τα αμφισβητήσουν εμπράκτως.
Ενώ οι Τούρκοι προωθούν αργά αλλά πολύ συστηματικά τις θέσεις τους. Και ψάχνουν ευκαιρίες για νέα «τετελεσμένα»…

Η κατάσταση αυτή ανατρέπεται εκ βάθρων μόλις τώρα!
Η Τουρκία προσπαθεί να ξαναγίνει τοπική μεγάλη δύναμη. Αντλώντας από την Οθωμανική μάλλον, παρά από την Κεμαλική παράδοση…
Αποβάλει σταδιακά τον «κοσμικό χαρακτήρα» της – γίνεται «ισλαμική δημοκρατία» - πράγμα που εκ των πραγμάτων την απομακρύνει από τη δυτική επιρροή. Ταυτόχρονα ο Ερντογάν συγκλίνει με τους εχθρούς της Δύσης - την Ρωσία και το Ιράν - ενώ κάποια στιγμή συνεργάστηκε και με το ΙΣΙΣ.
Η Ελλάδα από την άλλη πλευρά, έχει βυθιστεί σε μια παραλυτική οικονομική κρίση, την οποία δεν φαίνεται αυτή τη στιγμή έτοιμη να ξεπεράσει.
Είναι πλήρως ενταγμένη σε όλους τους ευρω-ατλαντικούς θεσμούς, αλλά δεν είναι «κανονικό» κράτος. Διαθέτει αξιόλογο στρατιωτικό δυναμικό, που όμως, λόγω της κρίσης δεν φαίνεται έτοιμη να το διατάξει αυτή τη στιγμή με αποτρεπτική αξιοπιστία…
--Από την άλλη πλευρά το τρίτο κράτος-«μεταίχμιο» της περιοχής, το Ισραήλ, έχει αναπτυχθεί εντυπωσιακά και βρίσκεται σε μόνιμη κόντρα με της Τουρκία.
--Αναδεικνύεται επίσης και η Αίγυπτος, ένα ακόμα κράτος- «μεταίχμιο» για τη Δύση, αφού βρίσκεται σε πλήρη κόντρα με τον «ισλαμιστή» Ερντογάν και σε μετωπική σύγκρουση με το Σουνιτικό φονταμενταλισμό.
--Ενώ και οι Κούρδοι βάζουν υποψηφιότητα να γίνουν κράτος –προπύργιο στην περιοχή – σε μετωπική κόντρα και με την Τουρκία και με το Ιράν και με το Σουνιτικό φονταμενταλισμό.

Τώρα λοιπόν, για πρώτη ίσως φορά, οι δυτικοί έχουν όχι ένα ή δύο, αλλά πέντε κράτη (ή υποψήφια κράτη) - «μεταίχμια» στην περιοχή: Ελλάδα, Κύπρο, Αίγυπτο, Ισραήλ και μελλοντικά Κουρδιστάν!
Και το πιο σημαντικό: παρ’ όλο που όλα βρίσκονται στη δυτική επιρροή καθαρά, έχουν όλα την «ανοχή» και της Ρωσίας!
Αλλά μπορούν να αποτελέσουν – όλα μαζί - ένα δίκτυο προπυργίων γεωπολιτικής σταθερότητας.
Σε μια εύφλεκτη περιοχή που μπαίνει σε περίοδο πολύ μεγάλων αναταραχών.

Το μόνο που λείπει είναι… η σταθεροποίηση της Ελλάδας!
Διότι για να λειτουργήσει ένα «δίκτυο» προπυργίων σταθερότητας που λειτουργούν μεταξύ τους ως «αλυσίδα», πρέπει να αντέχει κάθε «κρίκος» της αλυσίδας.
Χρειάζεται μια άλλη Ελλάδα!

Ισχυρή, ανταγωνιστική, σοβαρή. Όχι αυτό το ξεχαρβαλωμένο σοβιετιστάν που μας κατάντησε η μακροχρόνια ηγεμονία των αριστερών ιδεοληψιών με επιστέγασμα την τριετή διακυβέρνηση Τσίπρα.
Αυτά πρέπει να αλλάξουν. Όλα!
Για να παίξουμε σοβαρούς γεωπολιτικούς ρόλους πρέπει να αλλάξουμε και εσωτερικά. Όπως άλλαξαν την Ελλάδα στην εποχή τους, ο Τρικούπης, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ξανά ο Βενιζέλος, ο Μεταξάς, ο Παπάγος και ο Καραμανλής.
Ο καθένας τους παρέδωσε «άλλη Ελλάδα» απ’ αυτήν που παρέλαβε…
Και τώρα πρέπει να πάμε πολύ πιο πέρα απ’ ό,τι πήγαν όλοι αυτοί!

Για να μεταμορφωθούμε και να πραγματοποιήσουμε αληθινή «εκτίναξη». Αναπτυξιακή και γεωπολιτική.
Η Ελλάδα μπορεί να πετύχει πολλά…
Αλλά χρειαζόμαστε, επειγόντως, μιαν «άλλη Ελλάδα» (απ’ αυτής που μας κατάντησαν σήμερα)…