Ο σίδηρος είναι βασικό στοιχείο πολλών ενζύμων, που μετέχουν στο μεταβολισμό και χωρίς αυτόν η μεταφορά οξυγόνου στους ιστούς μέσω της αιμοσφαιρίνης καθίσταται αδύνατη. Παρά τον χρήσιμο ρόλο του στον οργανισμό ωστόσο, το σώμα πρέπει να προστατεύσει τον εαυτό του από τον ελεύθερο σίδηρο, διότι μετέχει σε χημικές αντιδράσεις που παράγουν ελεύθερες ρίζες. Η περίσσια του σιδήρου αποθηκεύεται στους ιστούς με τη μορφή δεσμευτικών συμπλόκων πρωτεϊνών, όπως η φεριτίνη και η αιμοσιδηρίνη.
Το επίπεδο φεριτίνης στο αίμα, υπό φυσιολογικές συνθήκες, αποτελεί βασικό δείκτη των ολικών αποθεμάτων σιδήρου του σώματος. To μοριακό βάρος της φεριτίνης είναι περίπου 440 kilodalton και μπορεί να αποθηκεύσει μέχρι και 4500 άτομα σιδήρου. Εκτός από βασική αποθήκη σιδήρου, η φεριτίνη αποτελεί πρωτεΐνη οξείας φάσης που συντονίζει την κυτταρική άμυνα έναντι του οξειδωτικού στρες και της φλεγμονής. Τα επίπεδα της φεριτίνης μετρούνται όταν επιχειρείται να διερευνηθεί η ποσότητα του σιδήρου που το σώμα αποθηκεύει, αποτελεί την πιο συχνή εξέταση που συστήνεται εκτός των γενικών εξετάσεων, δεν απαιτεί ειδικές συνθήκες αιμοληψίας και γίνεται σε φλεβικό αίμα. Η φεριτίνη αυξάνεται με την ηλικία. Τα επίπεδα της φεριτίνης είναι χαμηλότερα σε γυναίκες και χορτοφάγους. Τα αποτελέσματα μπορεί να διαφέρουν ελαφρώς μεταξύ εργαστηρίων, αλλά σε γενικές γραμμές, τα φυσιολογικά επίπεδα φερριτίνης στο αίμα είναι 20 έως 336 νανογραμμάρια ανά χιλιοστόλιτρο αίματος (ng/mL) για τους άνδρες και 12 έως 150 ng/mL για τις γυναίκες.
Τα χαμηλά επίπεδα φεριτίνης μπορεί να έχουν ως αίτιο την ανεπάρκεια σιδήρου. Η έλλειψη σιδήρου μπορεί να προέλθει από κακή διατροφή (π.χ. αποφυγή τροφίμων πλούσιων σε σίδηρο), πλημμελή απορρόφηση (π.χ. νοσήματα εντέρου), αυξημένες ανάγκες σε σίδηρο που δεν μπορούν να καλυφθούν από μια συμβατική διατροφή (π.χ. έφηβοι σε ανάπτυξη) ή απώλεια αίματος (π.χ. γαστρορραγία). Ενίοτε δεν πρόκειται για αληθή ανεπάρκεια σιδήρου, αλλά για διαταραχή της διάθεσης σιδήρου στον οργανισμό, όπως συμβαίνει σε ορισμένες φλεγμονές ή μετά από λήψη ορισμένων φαρμάκων. Όταν είναι μικρού βαθμού, η σιδηροπενία μπορεί να μην έχει συμπτώματα. Προοδευτικά, χαμηλά ερυθρά και χαμηλός αιματοκρίτης εντοπίζονται ενώ συμπτώματα όπως διαταραχές συγκέντρωσης, αδυναμία, μειωμένη ικανότητα μνήμης, ατονία, ζάλη, εύκολη κόπωση, δύσπνοια, αίσθημα ταχυκαρδίας, απώλεια αντοχής, λιποθυμία, αλλοιώσεις δέρματος μαλλιών νυχιών, εύκολη ρυτίδωση εμφανίζονται. Σε σοβαρές περιπτώσεις αναπτύσσονται σχισμές γωνιών στόματος, διαστροφή συμπεριφοράς, κοιλονυχία, νευρολογικά σύνδρομα. Οι άνθρωποι που πάσχουν από έλλειψη σιδήρου πρέπει να συμπεριλάβουν στην διατροφή τους τρόφιμα πλούσια σε σίδηρο όπως είναι το κόκκινο κρέας, τα μύδια, τα στρείδια, οι σαρδέλες, οι φακές.
Η παθολογική αύξηση της φεριτίνης του αίματος προέρχεται κυρίως από νοσήματα και καταστάσεις, που προκαλούν αύξηση του σιδήρου του σώματος, διαταραγμένη διαθεσιμότητα σιδήρου ή καταστροφή ιστών με πλούσιες αποθήκες. Στην υπερφόρτωση με σίδηρο (π.χ. αιμοχρωμάτωση, μεταγγίσεις) δημιουργείται εναπόθεση σιδήρου σε ιστούς και δυσλειτουργία του οργάνου, ανάλογα με τον ιστό εναπόθεσης. Σε περιπτώσεις φλεγμονής (π.χ. καρκινώματα, λοιμώξεις), εκλύονται φλεγμονώδεις παράγοντες (π.χ. κυτταροκίνες), οι οποίες δρουν στον κύκλο του σιδήρου, με αποτέλεσμα την αύξηση της φεριτίνης και τη μείωση του σιδήρου. Σε καταστροφή ιστών πλούσιων σε σιδηραποθήκες, η φεριτίνη απελευθερώνεται στο αίμα (π.χ. οξεία και χρόνια ηπατίτιδα). Η υπερφόρτωση του σώματος με σίδηρο αυξάνει τον κίνδυνο προσβολής από ηπατική νόσο, καρδιακή προσβολή, σακχαρώδη διαβήτη, οστεοαρθρίτιδα, οστεοπόρωση, μεταβολικό σύνδρομο, υποθυρεοειδισμό, υπογοναδισμό, πρόωρο θάνατο. Η κληρονομική αιμοχρωμάτωση απτελεί κληρονομικό νόσημα που προκαλεί συσσώρευση σιδήρου λόγω παθολογικών μεταλλάξεων. Συνηθέστερα σε ευρωπαϊκούς πληθυσμούς πρόκειται για μεταλλάξεις στο γονίδιο HFE στο χρωμόσωμα 6. Tο πιο συχνό αίτιο υπερφόρτωσης του σώματος με σίδηρο και αύξησης φεριτίνης σε υγιή άτομα είναι η αλόγιστη χρήση συμπληρωμάτων σιδήρου και βιταμινών. Η χρήση αυτή είναι ιδιαίτερα συχνή κατά την εφαρμογή απισχναντικών διαιτητικών προγραμμάτων ή σε περιόδους έξαρσης λοιμώξεων, οπότε χρησιμοποιούνται σκευάσματα συμπληρωμάτων και βιταμινών για τόνωση χωρίς ιατρική συνταγή ή ιατρική παρακολούθηση.
Μας κοινοποιήθηκε από:
Δρ. Αναστασία Μοσχοβάκη
Φραγκοπούλου 10 Κηφισιά
Έκτακτα-νοσοκομειακά περιστατικά
24ωρη γραμματεία: 2106252770 και 6945575287
Facebook https://www.facebook.com/pages/Aναστασία-Μοσχοβάκη-Ιατρός-Ειδική-Παθολόγος
Twitter http://twitter.com/amoschovaki
Γενική ενημέρωση στο http://anastasiamoschovaki1.blogspot.com και στο
http://amoschovakineaprolipsi.blogspot.gr/
Για ραντεβού, γενικές ερωτήσεις ή σχόλια στείλτε e mail στο amoschovaki@yahoo.gr ή καλέστε στο ιατρείο στα τηλέφωνα 2107457028 και 2106252770 (24ώρες το 24ωρο, 365 ημέρες τον χρόνο).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΑΝΑΡΤΩΝΤΑΙ ME ΜΙΚΡΗ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΟΠΙΝ ΕΛΕΓΧΟΥ