Οι «τάρανδοι του Άγιου Βασίλη» απειλούνται από... τον πόλεμο στην Ουκρανία

«Αυτοί είναι οι τάρανδοι του Άγιου Βασίλη. Αλλά είμαστε πραγματικά τυχεροί γιατί ο Άγιος Βασίλης τους χρειάζεται μόνο μία μέρα του χρόνου. Έτσι μπορούμε να τους πετάμε τις υπόλοιπες 364». Είναι μια καλά προετοιμασμένη ατάκα. Ο Γιούχα Κουγιάλα την έχει πει πολλές φορές όλα αυτά τα χρόνια. Ακόμα και μπροστά στο λιγοστό πλήθος των ρεπόρτερ του CNN, την εκφωνεί με χαμόγελο.

Πρόσφατα, όμως, το κοπάδι ταράνδων του βρέθηκε σε ασυνήθιστο κίνδυνο. Σχεδόν καθημερινά, συναντά κουφάρια ταράνδων. Και επιρρίπτει ευθύνη σε έναν απίθανο ύποπτο: τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, του οποίου ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες.

Η οικογένεια του Κουγιάλα εκτρέφει ταράνδους στη βόρεια Φινλανδία, για πάνω από 400 χρόνια. Πιο πρόσφατα, άνοιξε επίσης το κτήμα της σε ορδές τουριστών που ταξιδεύουν από όλο τον κόσμο, αναζητώντας μια μοναδικά εορταστική εμπειρία. Η Λαπωνία, η βορειότερη περιοχή της Φινλανδίας, διαφημίζεται ως η «επίσημη κατοικία του Άγιου Βασίλη» και οι εκατοντάδες χιλιάδες τάρανδοι που περιφέρονται σε αυτήν την περιοχή αποτελούν πόλο έλξης τόσο για παιδιά όσο και για ενήλικες.

O ΓΙούχα Κουγιάλα, εκτροφέας ταράνδων πέμπτης γενιάς

Έχοντας μετονομάσει το αγρόκτημά του σε «Ο Κόσμος των Ταράνδων», ο Kουγιάλα επωφελείται από την άνθηση του τουρισμού. Προσφέρει γιόγκα με τάρανδους και βόλτες με έλκηθρο ταράνδων μέσα από τα χιονισμένα δάση, ιδανικές για καρτ ποστάλ. Πουλάει λουκάνικα ταράνδου για πρωινό, δέρματα ταράνδου για χαλιά, κέρατα ταράνδου και κονσερβοποιημένο κρέας ταράνδου για αναμνηστικά.

Δεν αποκαλύπτει πόσους ταράνδους έχει στην κατοχή του, αλλά είναι πολλοί. Και περιφέρονται ελεύθεροι σε αυτές τις αγροτικές περιοχές, βόσκοντας όπως θέλουν σε πυκνή βλάστηση καλυμμένη με παγετό. Για τους επισκέπτες, οι τάρανδοι είναι η ζωντανή ενσάρκωση των Χριστουγέννων. Για τον Κουγιάλα και τους άλλους κτηνοτρόφους ταράνδων, είναι η επιβίωση.

«Απλώς σκοτώνουν, σκοτώνουν...»

«Φέτος είναι η χειρότερη χρονιά σε αυτήν την περιοχή», λέει ο Κουγιάλα, καθώς σκύβει δίπλα σε ένα κουφάρι ταράνδου στο χιόνι. Ο τάρανδος που κοιτάζει σκοτώθηκε από έναν λύκο λίγες μέρες πριν.Η απώλεια θηλυκών ταράνδων, όπως αυτός, είναι ιδιαίτερα επώδυνη. Χρειάζονται περίπου δύο χρόνια για να φτάσει ένας τάρανδος σε σεξουαλική ωριμότητα και κάθε θηλυκό συνήθως παράγει μόνο ένα μικρό ετησίως.

Το Φινλανδικό Υπουργείο Γεωργίας και Δασοκομίας εκτιμά ότι ο ιδιοκτήτης ενός θηλυκού ταράνδου στην ακμή της ζωής του υφίσταται ζημία 1.572 ευρώ όταν σκοτώνεται. Επιπλέον, οι κτηνοτρόφοι λένε ότι πλέον αφιερώνουν μεγάλο μέρος του χρόνου τους υποβάλλοντας αιτήσεις για αποζημίωση από τη φινλανδική κυβέρνηση, η οποία, όπως παραπονιούνται, δεν επαρκεί για να καλύψει τα έξοδά τους.

Eπιθέσεις λύκων στους ταράνδους της Φινλανδίας από το 2013

«Είναι πραγματικά λυπηρό», λέει ο Κουγιάλα. «Η ισορροπία δεν είναι σωστή. Οι λύκοι είναι τόσοι πολλοί που απειλούν ολόκληρο το σύστημα εδώ... Απλώς σκοτώνουν, σκοτώνουν, σκοτώνουν. «Αν δεν κάνουμε τίποτα, σε λίγα χρόνια ολόκληρες περιοχές δεν θα έχουν πια τάρανδους. Αυτό είναι λυπηρό, επειδή είναι το παλαιότερο πράγμα σε ολόκληρη τη Φινλανδία: η εκτροφή ταράνδων».

Στοιχεία από το Ινστιτούτο Φυσικών Πόρων της Φινλανδίας, έναν ερευνητικό οργανισμό που λειτουργεί υπό το Υπουργείο Γεωργίας και Δασοκομίας, επιβεβαιώνουν ότι έχει σημειωθεί δραματική αύξηση στον πληθυσμό των λύκων στη Φινλανδία τα τελευταία χρόνια, από περίπου 295 την άνοιξη του 2024 σε περίπου 430 φέτος, ο υψηλότερος αριθμός εδώ και δεκαετίες.

Ο Σύνδεσμος Εκτροφέων Ταράνδων στη Φινλανδία, ο οποίος διατηρεί συνεχή καταμέτρηση, αναφέρει ότι περίπου 1.950 τάρανδοι έχουν σκοτωθεί από λύκους μόνο φέτος - αύξηση σχεδόν 70% σε σχέση με πέρυσι.

Ενώ οι πληθυσμοί λύκων έχουν αυξηθεί σε όλη την Ευρώπη, η πιο δημοφιλής εξήγηση στη Φινλανδία για τον αριθμό ρεκόρ επιθέσεων λύκων στις βόρειες περιοχές εκτροφής ταράνδων βρίσκεται εκατοντάδες μίλια μακριά: βαθιά στα ρωσικά χαρακώματα της Ουκρανίας.

«Δεν έμεινε κανείς να κυνηγήσει τους λύκους»

Η θεωρία είναι ότι οι τάρανδοι της Φινλανδίας σκοτώνονται σε μεγάλους αριθμούς από λύκους της Ρωσίας που διασχίζουν τα σύνορα μήκους άνω των 1280 χιλιομέτρων που εκτείνονται μεταξύ των δύο χωρών. Το γιατί ακριβώς οι λύκοι σε αυτές τις ρωσικές παραμεθόριες περιοχές περνούν στη Φινλανδία αποτελεί θέμα συνεχούς επιστημονικής συζήτησης. Ορισμένα ρωσικά μέσα ενημέρωσης έχουν καταγράψει τον αντίκτυπο της βιομηχανίας υλοτομίας στα ενδιαιτήματα άγριας ζωής σε αυτό το μέρος της χώρας.

Μια πιο δημοφιλής θεωρία μεταξύ Φινλανδών επιστημόνων και κτηνοτρόφων ταράνδων δείχνει την Ουκρανία. Λένε ότι λιγότεροι λύκοι στη Ρωσία θηρεύονται πλέον, χάρη στη μαζική στρατολόγηση και τη μερική κινητοποίηση αρτιμελών ανδρών -συμπεριλαμβανομένων κυνηγών- στην πολεμική προσπάθεια της Ρωσίας στην Ουκρανία. Και αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια έκρηξη αρπακτικών όπως αρκούδες, αδηφάγους, λύγκες και λύκους, τα οποία όλα θηρεύουν σε μεγάλο βαθμό ταράνδους.

«Η κατάσταση χειροτερεύει μετά τον πόλεμο της Ουκρανίας. Οι λύκοι έρχονται από τη ρωσική πλευρά», λέει ο Κουγιάλα, δείχνοντας προς τα ρωσικά σύνορα, μόλις 40 χιλιόμετρα από τη γη του. «Τώρα κυνηγούν ανθρώπους στην Ουκρανία, δεν έχει μείνει κανείς να κυνηγάει τους λύκους».

Μια ρεαλιστική θεωρία

Αυτή η αφήγηση που κατηγορεί τη Ρωσία για τα δεινά της χώρας ευθυγραμμίζεται απόλυτα με το γενικό αντιρωσικό αίσθημα μεταξύ των Φινλανδών που προετοιμάζονται για μια πιθανή μελλοντική σύγκρουση με τον γείτονά τους εδώ και δεκαετίες.

Αλλά η θεωρία έχει επίσης εκπληκτική βαρύτητα. Το Ινστιτούτο Φυσικών Πόρων της Φινλανδίας έχει αναλύσει χιλιάδες δείγματα λύκων, από όλη τη χώρα την τελευταία δεκαετία και πρόσφατα παρατήρησε μια απότομη αύξηση των λύκων με δείκτες DNA που δεν είχαν παρατηρηθεί προηγουμένως στη Φινλανδία. Οι επιστήμονες του έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι τα ζώα αυτά πιθανότατα προέρχονται από την άλλη πλευρά των ρωσικών συνόρων.

«Νομίζω ότι θα μπορούσε να είναι μια ρεαλιστική θεωρία», λέει η επικεφαλής επιστήμονας Κάτια Χόλμαλα, η οποία ηγείται της ανάλυσης δειγμάτων λύκων εδώ και χρόνια. «Το κύριο στοιχείο είναι ότι το κυνήγι λύκων έχει μειωθεί από τη ρωσική πλευρά. Ήταν πολύ, πολύ έντονο πριν από τον πόλεμο (στην) Ουκρανία. Και υπήρχαν επίσης καλές αμοιβές που καταβάλλονταν ανά λύκο».

Ο Τζον Έλιν, ειδικός σε θέματα πληροφοριών με έδρα τη Φινλανδία, μέλος του Black Bird Group, ο οποίος ειδικεύεται στην παρακολούθηση του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία - και στις προσπάθειες υποστήριξής του στο εσωτερικό - συμφωνεί. Επισημαίνει τα σημαντικά χρηματικά κίνητρα που προσφέρονται σε Ρώσους που είναι πρόθυμοι να καταταγούν στον στρατό σε παραμεθόριες περιοχές όπως το Μούρμανσκ, το οποίο βρίσκεται ακριβώς ανατολικά της Λαπωνίας, καθώς και τη γενικά μειωμένη ανεργία στη Ρωσία.

«Είναι μια χρήσιμη αφήγηση ότι όλα τα κακά προέρχονται από τη Ρωσία», αναγνωρίζει. Αλλά, προσθέτει, «Αυτό που έχουμε δει, ειδικά πέρυσι, είναι ότι οι ίδιοι οι θάνατοι λύκων έχουν μειωθεί, παρόλο που ο πληθυσμός των λύκων έχει αυξηθεί». Δεδομένου του αδιαφανούς συστήματος τήρησης αρχείων στη Ρωσία, πρόκειται για μια θεωρία που δεν είναι ακόμη δυνατό να αποδειχθεί. Είναι αλήθεια ωστόσο ότι ο αριθμός των ανδρών που είναι διαθέσιμοι για κυνήγι έχει σαφώς μειωθεί.

Αν και οι λύκοι της Φινλανδίας εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται ως είδος που απειλείται με εξαφάνιση, τον περασμένο μήνα η κυβέρνηση προώθησε νομοθεσία που θα επιτρέπει το κυνήγι λύκων. Οι οικολόγοι έχουν εκφράσει ανησυχία, αλλά το Υπουργείο Γεωργίας και Δασοκομίας λέει ότι αναγνωρίζει την ανάγκη για έλεγχο του πληθυσμού. Στις περιοχές εκτροφής ταράνδων, είχαν ήδη χορηγηθεί ειδικές άδειες κυνηγιού - και κτηνοτρόφοι όπως ο Kουγιάλα βγαίνουν συχνά έξω με τα κυνηγετικά σκυλιά και τα τουφέκια τους, ψάχνοντας στο χιόνι για ίχνη λύκων.

«Όσοι πιστεύουν ότι δεν είναι σωστό να σκοτώνουν λύκους θα πρέπει να έρθουν εδώ», λέει ο Κουγιάλα, ο οποίος ελπίζει μια μέρα να παραδώσει την επιχείρησή του με ταράνδους στους τέσσερις γιους του. «Θα έπρεπε να ζήσουν τη ζωή μας... και να δουν τον πόνο όταν χάνουμε τους ταράνδους μας». Ο ίδιος ελπίζει ότι οι προσπάθειες υπό την ηγεσία του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ θα φέρουν ειρήνη στην Ουκρανία, σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την εισβολή της Ρωσίας.«Ελπίζω πραγματικά ότι ο πόλεμος θα τελειώσει», λέει.