Ενιαία ψηφιακή πύλη αναζήτησης δεδομένων και κωδικοποίηση νομοθεσίας στο επίκεντρο ημερίδας του ΤΕΕ/ΤΚΜ για την αρχιτεκτονική κληρονομιά

Ο ρόλος των σύγχρονων ψηφιακών εργαλείων και η ανάγκη δημιουργίας μιας ενιαίας ψηφιακής πύλης αναζήτησης δεδομένων για μνημεία και ιστορικά κτίρια, καθώς και η κωδικοποίηση της νομοθεσίας που διέπει την προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς βρέθηκαν στο επίκεντρο ημερίδας που διοργάνωσε το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας/Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας (ΤΕΕ/ΤΚΜ).

Η ημερίδα με θέμα «Αρχιτεκτονική Κληρονομιά: Κωδικοποίηση νομοθεσίας και σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία στην υπηρεσία του μηχανικού» πραγματοποιήθηκε με την επιμέλεια της νεοσύστατης Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΤΕΕ/ΤΚΜ και τη συμμετοχή διακεκριμένων επιστημόνων.

«Τα μνημεία μας είναι η ιστορία μας, είναι ο πολιτισμός μας και έχουμε χρέος να τα προστατεύσουμε και να τα παραδώσουμε αναλλοίωτα στις επόμενες γενιές», επεσήμανε ο πρόεδρος του ΤΕΕ/ΤΚΜ Ηλίας Περτζινίδης, τονίζοντας ότι με αυτή ακριβώς την πεποίθηση μία από τις πρώτες δεσμεύσεις τις οποίες υλοποίησε με την ανάληψη των καθηκόντων του ήταν η επανασύσταση της Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Ο κ. Περτζινίδης ανέδειξε ως κρίσιμη προτεραιότητα τη συνεργασία όλων των φορέων στην κατεύθυνση της δημιουργίας ενός κεντρικού ψηφιακού μητρώου μνημείων, στα πρότυπα αντίστοιχων εργαλείων που είναι διαθέσιμα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Η προτεινόμενη κεντρική ψηφιακή πλατφόρμα, όπως εξήγησε ο πρόεδρος του ΤΕΕ/ΤΚΜ, θα συγκεντρώσει και θα συγκεράσει δεδομένα και αρχεία που έχουν ήδη ψηφιοποιηθεί από διαφορετικές υπηρεσίες, παρέχοντας ενιαία και αξιόπιστη πληροφόρηση για το καθεστώς προστασίας κάθε μνημείου σε μηχανικούς και κάθε ενδιαφερόμενο.

Στην εισαγωγική τοποθέτησή του ο κ. Περτζινίδης έκανε ξεχωριστή αναφορά στην ανάγκη παροχής κινήτρων για τη διάσωση των νεότερων μνημείων και των παραδοσιακών και διατηρητέων κτιρίων, που συχνά ανήκουν σε ιδιώτες και απαιτούν υψηλό –πολλές φορές δυσβάσταχτο– κόστος συντήρησης και αποκατάστασης.

Η πρόεδρος της Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΤΕΕ/ΤΚΜ, μέλος Ε.ΔΙ.Π. στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών ΑΠΘ, Δρ. Βασιλική Πάχτα, παρουσίασε τους βασικούς άξονες δράσης της Επιτροπής, επισημαίνοντας ότι σημείο εκκίνησης του έργου της αποτέλεσε η διαπίστωση του κατακερματισμού των πληροφοριών που αφορούν στο καθεστώς προστασίας των ιστορικών κτιρίων και συνόλων. Όπως ανέφερε η κ. Πάχτα, στο πλαίσιο της Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Πολιτιστικής Κληρονομιάς λειτουργούν τρεις ομάδες εργασίας: η πρώτη με στόχο την ανάπτυξη ενός ενιαίου συστήματος αναζήτησης πληροφοριών για τα μνημεία της Κεντρικής Μακεδονίας, που θα φιλοξενηθεί στην ιστοσελίδα του ΤΕΕ/ΤΚΜ, η δεύτερη με αντικείμενο τη σύνταξη ενός εγχειριδίου που θα κωδικοποιεί τη σχετική νομοθεσία για τους μηχανικούς και η τρίτη με σκοπό την ανάδειξη του ΤΕΕ/ΤΚΜ ως κόμβου συνεργασίας και ενημέρωσης των μηχανικών.

Τους στόχους της πρώτης ομάδας εργασίας εξειδίκευσαν η συντονίστριά της, επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΔΠΘ, Δρ. Κατερίνα Ριτζούλη, και ο Κωνσταντίνος Παρασκευόπουλος, Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός ΑΠΘ, MSc, Αναλυτής Ψηφιακής Πολιτικής ΥΠ.ΠΟ. Όπως επισημάνθηκε, η Κεντρική Μακεδονία διαθέτει ένα εξαιρετικά πλούσιο πολιτιστικό απόθεμα, αλλά η καταγραφή έχει πραγματοποιηθεί αποσπασματικά ανά φορέα, με αποτέλεσμα να καθίσταται δύσκολη η ουσιαστική ενημέρωση μηχανικών, ερευνητών και πολιτών. Η δημιουργία μιας ενιαίας ψηφιακής πύλης, όπως τονίστηκε, θα διευκολύνει τόσο τους μηχανικούς όσο και κάθε ενδιαφερόμενο κατά την αναζήτηση πληροφοριών για το καθεστώς των προστατευόμενων κτιρίων και συνόλων, ενώ θα συμβάλει στη διαφάνεια όπως και στην προστασία και ορθολογική διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Την πρόοδο της δεύτερης ομάδας εργασίας αναφορικά με την καταγραφή και την κωδικοποίηση της νομοθεσίας παρουσίασε η συντονίστριά της, προϊσταμένη του Τμήματος Αρχαιολογικών Έργων και Μελετών της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους, Δρ. Κωνσταντία Δρόσου. Ο στόχος που έχει τεθεί αφορά την παράδοση με ορίζοντα τριετίας ενός πλήρους εγχειριδίου, το οποίο θα καταγράφει τη νομοθεσία, τους φορείς προστασίας, το πλαίσιο λειτουργίας και τις αρμοδιότητές τους, θα επισημαίνει προβλήματα που παρουσιάζονται στην εφαρμογή της νομοθεσίας και θα διατυπώνει τεκμηριωμένες βελτιωτικές προτάσεις.

Εκτενή αναφορά στις πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί στον τομέα του ψηφιακού μετασχηματισμού από το υπουργείο Πολιτισμού έκανε η γενική διευθύντρια Αναστήλωσης, Μουσείων και Τεχνικών Έργων του ΥΠ.ΠΟ. Δρ. Αμαλία Ανδρουλιδάκη. Παρουσίασε τα έργα ψηφιοποίησης ιστορικών αρχείων, αρχαιολογικών συλλογών και συλλογών τέχνης καθώς και τις ψηφιακές πλατφόρμες που αναπτύχθηκαν από το υπουργείο Πολιτισμού. Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στο Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο, το οποίο περιλαμβάνει πάνω από 17.000 ακίνητα μνημεία, 3.500 αρχαιολογικούς χώρους και ιστορικούς τόπους, 850 ζώνες προστασίας και 220 μουσεία.

Ομιλία με θέμα «Δεδομένα Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς: Μνημειακή Αρχιτεκτονική, Ψηφιοποίηση, Τεκμηρίωση και Διαλειτουργικότητα σε Εθνικά Οικοσυστήματα Πολιτιστικών Δεδομένων» πραγματοποίησε η υπεύθυνη επιμέλειας στον Εθνικό Συσσωρευτή Πολιτιστικού Περιεχομένου SearchCulture.gr, μουσειολόγος Έλενα Λαγούδη. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε, το SearchCulture.gr συγκεντρώνει πάνω από ένα εκατομμύριο τεκμήρια από 158 συλλογές συνολικά 116 πολιτιστικών φορέων, ενώ οι χρήστες μπορούν να εξερευνήσουν τεκμήρια που καλύπτουν εννέα χιλιετίες ιστορίας, σχετίζονται με 12.000 γεωγραφικές τοποθεσίες και αναφέρονται σε 10.000 ιστορικά πρόσωπα.

Τη μεγάλη προσφορά της διεπιστημονικής μεταπτυχιακής εκπαίδευσης στην προστασία, συντήρηση και αποκατάσταση των μνημείων ανέδειξε η καθηγήτρια του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΑΠΘ, Δρ. Μαρία Δούση, η οποία διευθύνει το Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Προστασία, Συντήρηση και Αποκατάσταση Μνημείων Πολιτισμού» του ΑΠΘ.

Στις νέες δυνατότητες που ανοίγει η Τεχνητή Νοημοσύνη στο πεδίο της καταγραφής, της τεκμηρίωσης, της ανάλυσης και της διαχείρισης των ιστορικών κτιρίων αναφέρθηκε η αναπληρώτρια προϊσταμένη της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Αττικής, Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας και Κυκλάδων του ΥΠ.ΠΟ., Δρ. Κωνσταντίνα Σιούντρη.

Από την πλευρά της, η αναπληρώτρια προϊσταμένη του Τμήματος Παραδοσιακών Οικισμών και Διατηρητέων Κτιρίων του τομέα Μακεδονίας και Θράκης του υπουργείου Εσωτερικών, Δρ. Μαρία Μαργαρίτα Βυζαντιάδου, παρουσίασε τις πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει το ΥΠΕΣ/τ.ΜΑΘ για την ανάπτυξη ψηφιακών εργαλείων και τη μείωση της γραφειοκρατίας. Όπως έκανε γνωστό, έχει ήδη προκηρυχθεί διαγωνισμός για την ανάθεση του έργου που αφορά στην παροχή υπηρεσιών ψηφιοποίησης και ηλεκτρονικής διαχείρισης του φυσικού αρχείου της υπηρεσίας. Σε αυτό το πλαίσιο θα δημιουργηθεί ένα ψηφιακό αποθετήριο, το οποίο θα περιλαμβάνει περίπου 7.500 προστατευόμενα κτίρια και σύνολα.

Τη σημασία της συνεργασίας ανάμεσα στους μηχανικούς και στις υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού τόνισε ο αναπληρωτής προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους, Δρ. Γιώργος Σκιαδαρέσης, επισημαίνοντας χαρακτηριστικά ότι «η κατασκευαστική δραστηριότητα συχνά τέμνεται με την πολιτιστική κληρονομιά».

Για τις βασικές προκλήσεις στη διαδικασία έγκρισης επεμβάσεων σε διατηρητέα κτίρια και σε περιβάλλοντα προστασίας μίλησαν η πρόεδρος Ζωή Ευαγγελοπούλου και το μέλος του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής ΠΕ Θεσσαλονίκης Λίνα Γεωργοπούλου. «Ένα διατηρητέο κτίριο δεν χάνεται μόνον όταν καταρρεύσει. Χάνεται κι όταν όλοι περιμένουν την έκδοση μιας απόφασης που απαιτεί χρόνια. Όταν η ευθύνη διαχέεται. Και αυτό είναι κάτι που μπορούμε και οφείλουμε να το αλλάξουμε», είπε χαρακτηριστικά η κ. Γεωργοπούλου.

Χαιρετισμό στο πλαίσιο της ημερίδας του ΤΕΕ/ΤΚΜ απηύθυνε ο αντιπεριφερειάρχης Ψηφιακής Διακυβέρνησης της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας Νίκος Τζόλλας, ο οποίος σημείωσε ότι «ως περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας αντιμετωπίζουμε την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς ως ζήτημα καταγραφής δεδομένων, τεκμηρίωσης, διαλειτουργικότητας και ανοιχτής πρόσβασης».

Τις εργασίες της ημερίδας συντόνισαν η πρόεδρος Βασιλική Πάχτα και τα μέλη της Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΤΕΕ/ΤΚΜ Κωνσταντίνος Παρασκευόπουλος, Θωμάς Σαλονικιός, Κατερίνα Ριτζούλη, Κωνσταντία Δρόσου και Κωνσταντίνος Ρηγόπουλος. Η ημερίδα ήταν αφιερωμένη στη μνήμη του Γιώργου Γραμμένου, μέλους της Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΤΕΕ/ΤΚΜ και αρχιτέκτονα του Κέντρου Διαφυλάξεως Αγιορείτικης Κληρονομιάς (Κε.Δ.Α.Κ.), που έφυγε πρόωρα από τη ζωή.