Μυστηριώδης μαύρος μύκητας του Τσερνόμπιλ «τρέφεται» από ραδιενέργεια!

Μια μαύρη μούχλα που φαίνεται όχι απλώς αντέχει την ακτινοβολία, αλλά και την αξιοποιεί για να αναπτυχθεί. Η ανακάλυψη, που έγινε για πρώτη φορά το 1997 από τη βιολόγο Νέλι Ζντάνοβα, ανέτρεψε τότε παγιωμένες αντιλήψεις για τα όρια της ζωής στη Γη.

Όταν η Ζντάνοβα μπήκε στο εσωτερικό του κατεστραμμένου αντιδραστήρα, παρατήρησε μαύρους μυκητιακούς σχηματισμούς να καλύπτουν τοίχους, σωληνώσεις και μεταλλικές επιφάνειες. Σε μια ζώνη που είχε αποκλειστεί για ανθρώπους λόγω των υψηλών επιπέδων ακτινοβολίας, οι μύκητες όχι μόνο είχαν επιβιώσει - είχαν «εισβάλει» μέχρι την καρδιά της ραδιενεργούς πηγής. Η ερευνήτρια διαπίστωσε ότι το φαινόμενο δεν ήταν τυχαίο: οι δομές της μούχλας φαίνονταν να κατευθύνονται προς τα ραδιενεργά σωματίδια, σε μια συμπεριφορά που ονόμασε «ραδιοτροπισμό».

Η μελανίνη

Κεντρικό ρόλο σε αυτή τη μοναδική προσαρμογή έχει η μελανίνη. Η χρωστική που δίνει στα κύτταρα το σκούρο χρώμα φαίνεται να λειτουργεί σαν ασπίδα απέναντι στην ιονίζουσα ακτινοβολία, απορροφώντας και διαχέοντας την ενέργειά της. Μελέτες που ακολούθησαν ενίσχυσαν αυτή την υπόθεση. Το 2007, η επιστήμονας Ekaterina Dadachova διαπίστωσε ότι συγκεκριμένα μελανοποιημένα είδη μύκητα αναπτύσσονταν ταχύτερα όταν εκτίθεντο σε ραδιενεργό καΐσιο. Η ίδια πρότεινε μάλιστα πως ίσως «τρέφονταν» από την ακτινοβολία, σε μια διαδικασία που παρομοίασε με «ραδιοσύνθεση».

Παρότι η θεωρία δεν έχει ακόμη αποδειχθεί πλήρως, νέα ευρήματα έδωσαν ακόμη μεγαλύτερη ώθηση στη συζήτηση. Το 2018, δείγματα του ίδιου μύκητα ταξίδεψαν στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Εκεί, εκτεθειμένα στις κοσμικές ακτίνες, ανέπτυξαν ταχύτερη ανάπτυξη σε σχέση με τα αντίστοιχα στη Γη. Επιπλέον, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι λεπτά στρώματα της μούχλας μπλόκαραν μέρος της ακτινοβολίας, λειτουργώντας ως φυσικό «φράγμα».

Νέο πεδίο εφαρμογών

Τα ευρήματα αυτά ανοίγουν ένα εντελώς νέο πεδίο εφαρμογών. Με τους σχεδιασμούς για βάσεις στη Σελήνη και στον Άρη να προχωρούν, η ανάγκη για ελαφριά και αποτελεσματικά υλικά προστασίας από την κοσμική ακτινοβολία είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Γι’ αυτό και ορισμένοι ερευνητές εξετάζουν σοβαρά το ενδεχόμενο «μυκητο-αρχιτεκτονικής»: βιολογικών τοιχωμάτων και κατασκευών που θα αναπτύσσονται επιτόπου και θα θωρακίζουν τους αστροναύτες.

Όσο παράξενο κι αν ακούγεται, μια μούχλα που φύτρωσε μέσα στα πιο επικίνδυνα ερείπια του Τσερνόμπιλ μπορεί να κρύβει το κλειδί για πιο ασφαλή ταξίδια στο διάστημα. Σαν να επαναλαμβάνει έναν κύκλο ζωής όπου η φύση βρίσκει τρόπο να ανθήσει ακόμη και στα πιο αφιλόξενα περιβάλλοντα.