Κινδυνεύουμε περισσότερο αν χειρουργηθούμε Παρασκευή ή ΣΚ;

Ερευνητές από το Houston Methodist Hospital, το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες (UCLA), το Πανεπιστήμιο του Τορόντο και άλλους φορείς επιχείρησαν να διερευνήσουν έναν μακροχρόνιο φόβο: ότι οι χειρουργικές επεμβάσεις που πραγματοποιούνται την Παρασκευή ενδέχεται να οδηγούν σε υψηλότερα ποσοστά επιπλοκών ή ακόμη και θανάτου.

Η αναδρομική μελέτη τους, που δημοσιεύθηκε στο JAMA Network Open, ανέλυσε δεδομένα από 429.691 ασθενείς στο Οντάριο του Καναδά, οι οποίοι υποβλήθηκαν σε μία από τις 25 κοινές χειρουργικές επεμβάσεις μεταξύ 2007 και 2019.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι ασθενείς που υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση την Παρασκευή ή πριν από αργίες παρουσίασαν αυξημένα ποσοστά επιπλοκών, επανεισαγωγών και θνησιμότητας σε σύγκριση με εκείνους που χειρουργήθηκαν τη Δευτέρα ή μετά από αργίες.

Το «φαινόμενο του Σαββατοκύριακου» και οι επιπτώσεις του

Το «φαινόμενο του Σαββατοκύριακου» αναφέρεται στην παρατηρούμενη τάση για χειρότερα αποτελέσματα σε ασθενείς που λαμβάνουν ιατρική περίθαλψη τα Σαββατοκύριακα. Σε χειρουργικά περιβάλλοντα, αυτό το φαινόμενο μπορεί να επηρεάζεται από διακυμάνσεις στο προσωπικό του νοσοκομείου, μειωμένη πρόσβαση σε ειδικούς και διαφοροποιήσεις στις διαδικασίες περίθαλψης κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου. Αυτοί οι παράγοντες έχουν αποτελέσει αντικείμενο συνεχούς ανησυχίας στην ιατρική έρευνα.

Λεπτομέρειες της μελέτης

Η μελέτη χώρισε τους ασθενείς σε δύο ομάδες:

• Ομάδα πριν από το Σαββατοκύριακο: Ασθενείς που υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση την Παρασκευή ή πριν από αργίες.
• Ομάδα μετά το Σαββατοκύριακο: Ασθενείς που υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση τη Δευτέρα ή μετά από αργίες.

Οι ερευνητές αξιολόγησαν τα μετεγχειρητικά αποτελέσματα σε τρία χρονικά διαστήματα:

• Βραχυπρόθεσμα (30 ημέρες)
• Μεσοπρόθεσμα (90 ημέρες)
• Μακροπρόθεσμα (ένα έτος)

Τα κύρια ευρήματα περιλαμβάνουν:

• Οι ασθενείς της ομάδας πριν από το Σαββατοκύριακο είχαν μεγαλύτερη διάρκεια παραμονής στο νοσοκομείο.
• Υπήρξε 5% αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης συνδυασμού θνησιμότητας, επιπλοκών και επανεισαγωγών εντός 30 ημερών.
• Ο κίνδυνος θανάτου ήταν 9% υψηλότερος στις 30 ημέρες, 10% υψηλότερος στις 90 ημέρες και 12% υψηλότερος σε ένα έτος.

Προγραμματισμένες vs Επείγουσες επεμβάσεις

Ένα ενδιαφέρον εύρημα της μελέτης ήταν ότι οι προγραμματισμένες επεμβάσεις που πραγματοποιήθηκαν πριν από το Σαββατοκύριακο συσχετίστηκαν με χειρότερα μετεγχειρητικά αποτελέσματα. Αντίθετα, οι επείγουσες, μη προγραμματισμένες χειρουργικές επεμβάσεις έδειξαν ελαφρώς καλύτερα αποτελέσματα όταν πραγματοποιήθηκαν πριν από το Σαββατοκύριακο.

Πιθανοί παράγοντες και προτάσεις για το μέλλον

Η μελέτη υποδεικνύει ότι οι διαφορές στο προσωπικό του νοσοκομείου, η μειωμένη πρόσβαση σε ειδικούς και οι διαφοροποιήσεις στις διαδικασίες περιεγχειρητικής φροντίδας μπορεί να συμβάλλουν σε αυτές τις τάσεις. Για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων, προτείνονται μέσω της μελέτης τα εξής:

• Ενίσχυση του προσωπικού τα Σαββατοκύριακα: Διασφάλιση ότι υπάρχει επαρκές και εξειδικευμένο προσωπικό διαθέσιμο καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας.
• Βελτίωση πρόσβασης σε ειδικούς: Εξασφάλιση ότι οι ασθενείς έχουν πρόσβαση σε ειδικούς, ανεξάρτητα από την ημέρα της εβδομάδας.
• Τυποποίηση διαδικασιών φροντίδας: Εφαρμογή τυποποιημένων διαδικασιών φροντίδας για τη μείωση των διαφοροποιήσεων στην περίθαλψη.

Η κατάσταση στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, δεν υπάρχουν διαθέσιμες μελέτες που να εξετάζουν συγκεκριμένα το «φαινόμενο του Σαββατοκύριακου» σε σχέση με τα μετεγχειρητικά αποτελέσματα. Ωστόσο, η έλλειψη τέτοιων δεδομένων δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το φαινόμενο δεν υφίσταται. Είναι πιθανό ότι παρόμοιες τάσεις υπάρχουν και στα ελληνικά νοσοκομεία, δεδομένων των παρόμοιων προκλήσεων που αντιμετωπίζουν τα συστήματα υγείας παγκοσμίως.

Σύμφωνα με αναφορές, πολλά ελληνικά δημόσια νοσοκομεία λειτουργούν με μειωμένο προσωπικό τα Σαββατοκύριακα, κάτι που θα μπορούσε να επηρεάζει τη μετεγχειρητική φροντίδα. Επιπλέον, η εξάρτηση από εφημερεύοντες γιατρούς και οι περιορισμοί στη διαθεσιμότητα ειδικών μπορεί να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στα χειρουργικά αποτελέσματα.

Μια πιθανή λύση θα ήταν η συστηματική καταγραφή δεδομένων από ελληνικά νοσοκομεία, ώστε να αξιολογηθεί αν το φαινόμενο ισχύει και στη χώρα μας. Επιπλέον, η αναδιοργάνωση των εφημεριών και η αύξηση της παρουσίας ειδικών τα Σαββατοκύριακα θα μπορούσαν να συμβάλουν στη βελτίωση των αποτελεσμάτων.

Συμπερασματικά

Η μελέτη επιβεβαιώνει ότι οι χειρουργικές επεμβάσεις που πραγματοποιούνται την Παρασκευή ενδέχεται να συνδέονται με υψηλότερο κίνδυνο επιπλοκών, επανεισαγωγών και θνησιμότητας. Παρόλο που οι ακριβείς αιτίες δεν είναι απολύτως σαφείς, παράγοντες όπως η μειωμένη διαθεσιμότητα προσωπικού και η περιορισμένη πρόσβαση σε ειδικούς φαίνεται να παίζουν ρόλο.

Η κατάσταση στην Ελλάδα παραμένει αδιευκρίνιστη, καθώς δεν υπάρχουν σχετικές μελέτες. Ωστόσο, τα δεδομένα υποδηλώνουν την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα και πιθανές μεταρρυθμίσεις στο σύστημα υγείας, ώστε να διασφαλιστεί η υψηλής ποιότητας περίθαλψη ανεξάρτητα από την ημέρα της εβδομάδας.