Οι κατσίκες μπορούν να προβλέψουν σεισμούς και ηφαιστειακές εκρήξεις, λένε οι επιστήμονες

Οι επιστήμονες στρατολογούν μερικούς ασυνήθιστους υπαλλήλους στις προσπάθειές τους να προβλέψουν σεισμούς, ηφαιστειακές εκρήξεις και άλλα φυσικά φαινόμενα. Στρατολογούν χιλιάδες κατσίκες και άλλα ζώα φάρμας - καθώς και ένα ευρύ φάσμα άγριων ζώων - σε μελέτες που θα παρακολουθούν τις κινήσεις τους από το διάστημα.

Το πρόγραμμα χρησιμοποιεί μικροσκοπικούς πομπούς που τοποθετούνται σε θηλαστικά, πτηνά και έντομα. Οι λεπτομερείς κινήσεις αυτών των πλασμάτων θα παρακολουθούνται στη συνέχεια από έναν ειδικό δορυφόρο που θα εκτοξευθεί το επόμενο έτος, όπως αναφέρει ο Guardian.

Ο στόχος δεν είναι μόνο να μελετηθεί πώς αντιδρούν σε επικείμενα φυσικά γεγονότα, όπως ηφαιστειακές εκρήξεις, αλλά και να αποκτηθούν νέες γνώσεις σχετικά με τη μετανάστευση, την εξάπλωση ασθενειών μεταξύ των ζώων και τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, λένε οι ερευνητές.

«Ελπίζουμε τελικά να εκτοξεύσουμε έναν στόλο από περίπου έξι δορυφόρους και να δημιουργήσουμε ένα παγκόσμιο δίκτυο παρατήρησης που όχι μόνο θα παρέχει λεπτομέρειες για τις μετακινήσεις της άγριας ζωής και την υγεία των ζώων σε ολόκληρο τον πλανήτη, αλλά θα αποκαλύπτει πώς τα πλάσματα αντιδρούν σε φυσικά φαινόμενα όπως οι σεισμοί», δήλωσε ο επικεφαλής του προγράμματος, Martin Wikelski, του Ινστιτούτου Max Planck για τη Συμπεριφορά των Ζώων στη Γερμανία.

Η αξία της μελέτης των ζώων σε αυτόν τον τελευταίο τομέα έχει ήδη αποδειχθεί σε πρώιμα πειράματα στη Σικελία στις πλαγιές της Αίτνας, δήλωσε ο Wikelski την περασμένη εβδομάδα. «Διαπιστώσαμε ότι η συμπεριφορά των κατσικιών είναι αρκετά καλή στην πρόβλεψη μεγάλων ηφαιστειακών εκρήξεων».

Οι αισθητήρες έδειξαν ότι τα ζώα συμπεριφέρονται ιδιαίτερα νευρικά πριν από μια έκρηξη και αρνούνται να μετακινηθούν σε ψηλότερα λιβάδια, τα οποία κανονικά θα επισκέπτονταν με ευχαρίστηση. «Γνωρίζουν εκ των προτέρων τι έρχεται. Δεν ξέρουμε πώς το κάνουν, αλλά το ξέρουν», δήλωσε ο Wikelski.

Παρομοίως, ερευνητές παρακολούθησαν πρόβατα και άλλα ζώα φάρμας στα βουνά του Αμπρούτσο έξω από τη Ρώμη και διαπίστωσαν ότι και αυτά αντιδρούσαν με τρόπους που προέβλεπαν επτά από τους οκτώ μεγάλους σεισμούς στην περιοχή τα τελευταία 12 χρόνια.

Η αναφορά στην ελληνική μυθολογία

Οι ιστορίες περί περίεργης συμπεριφοράς των ζώων πριν από σεισμούς ή εκρήξεις δεν είναι καινούργιες. Ο Έλληνας ιστορικός Θουκυδίδης ισχυρίστηκε ότι αρουραίοι, φίδια και νυφίτσες εγκατέλειψαν την πόλη της Ελίκης λίγο πριν από έναν σεισμό που έγινε το 373 π.Χ.

Παρομοίως, ο σεισμός της Haicheng το 1975 στην Κίνα έγινε αφού φίδια και αρουραίοι παρατηρήθηκαν να εγκαταλείπουν τις φωλιές τους.

Το γιατί αυτά τα ζώα συμπεριφέρθηκαν με αυτόν τον τρόπο είναι λιγότερο σαφές. «Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας ενός σεισμού, οι τεκτονικές πλάκες γλιστρούν η μία πάνω στην άλλη υπό τεράστιες πιέσεις, και αυτό εκτοξεύει ιόντα από τα πετρώματα στον αέρα. Τα ζώα μπορεί να αντιδρούν σε αυτό», δήλωσε ο Wikelski, ιδρυτής της Διεθνούς Συνεργασίας για την Έρευνα των Ζώων με τη Χρήση του Διαστήματος (Icarus), μιας διεθνούς συνεργασίας στην οποία συμμετέχουν ομάδες επιστημόνων από όλο τον κόσμο.

Το Icarus κατέστη εφικτό χάρη στην επανάσταση στην τεχνολογία σήμανσης. Οι μικροσκοπικοί ψηφιακοί πομποί - που χρησιμοποιούν μικρές μπαταρίες λιθίου - και οι φτηνές και άφθονες μικροσκοπικές συσκευές GPS κατέστησαν δυνατή την κατασκευή ετικετών που έχουν βάρος μόλις λίγα γραμμάρια.

«Από εκεί που δεν μπορούσαμε να παρακολουθούμε τα περισσότερα σπονδυλωτά είδη στον πλανήτη, τώρα το αντιστρέφουμε», δήλωσε στο MIT Technology Review ο οικολόγος Scott Yanco από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν. «Είμαστε πλέον σε θέση να παρακολουθούμε τα περισσότερα πράγματα».

Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο τα πλάσματα αντιδρούν στις γεωλογικές αλλαγές είναι μόνο ένας τομέας ενδιαφέροντος αυτής της επανάστασης, πρόσθεσε ο Wikelski. «Για παράδειγμα, μπορούμε να ερευνήσουμε την υγεία της άγριας ζωής από το διάστημα», είπε.

Ένα παράδειγμα παρέχουν οι ηλεκτρονικές ετικέτες αυτιών που έχουν τοποθετηθεί σε αγριογούρουνα. Από τις αλλαγές στις κινήσεις ενός ζώου, αυτές δείχνουν ότι αν ένας αγριόχοιρος αναπτύξει την Αφρικανική Πανώλη των Χοίρων - έναν εξαιρετικά μεταδοτικό ιό - μεταδίδεται εύκολα μεταξύ αγριόχοιρων και οικόσιτων χοίρων.

Η γνώση του πότε εκδηλώνεται ένα ξέσπασμα της νόσου στην άγρια φύση θα μπορούσε να είναι σημαντική για τον περιορισμό των επιπτώσεων της, στις φάρμες, λένε οι ερευνητές. «Αυτό αλλάζει τα δεδομένα για την παρακολούθηση των ασθενειών της άγριας πανίδας», δήλωσε ο Kevin Morelle, επιστήμονας με έδρα το Ινστιτούτο Max Planck.

Η τεχνολογία θα βοηθήσει επίσης τους επιστήμονες να κατανοήσουν τις διαδικασίες που οδηγούν στη μετανάστευση. Οι πομποί έχουν τοποθετηθεί σε πλάσματα πολύ μικρά και οι κινήσεις τους θα μπορούσαν σύντομα να αποκαλύψουν τα μυστήρια που κρύβονται πίσω από τις μεταναστεύσεις που πραγματοποιούν τα ίδια μεταξύ Ευρώπης και Αφρικής κάθε χρόνο.

«Ομοίως, θα είμαστε σε θέση να μελετήσουμε τους πληθυσμούς των ζώων για να καθορίσουμε πώς ανταποκρίνονται στις αλλαγές των βιοτόπων που προκαλούνται από την υπερθέρμανση του πλανήτη», δήλωσε ο Wikelski.