Αύγουστος! Γιατί τον ονομάζουν διαβολικό, διπλοχέστη και των πνευμάτων;

Αύγουστος λοιπόν! Καλό μήνα και πάμε να δούμε γιατί κάποιοι λαοί τον ονομάζουν διαβολικό, διπλοχέστη, μήνα της θλίψης, του τρελού σκύλου και των πνευμάτων;

Στο παλιό δεκάμηνο ρωμαϊκό ημερολόγιο ο Αύγουστος ήταν ο έκτος μήνας (Σεξτίλις). Ονομάστηκε Αύγουστος (αξιοσέβαστος) προς τιμήν του Ρωμαίου αυτοκράτορα Οκταβιανού Αυγούστου. Ο όγδοος πλέον μήνας του χρόνου μπορεί μεν να λέγεται ο μήνας που τρέφει τους (άλλους) έντεκα (γιατί δίνει αφθονία καρπών), όμως έχει τα δικά του τερτίπια, σύμφωνα με την ελληνική λαογραφική παράδοση. Οι πρώτες 6 (ή και 12) ημέρες του θεωρούνταν παλαιότερα στα χωριά οι πιο δύσκολες, οι πιο δυσοίωνες και οι πιο επικίνδυνες, γιατί τότε αναλάμβαναν δράση καταστροφικές και ανεξιχνίαστες δυνάμεις που ονομάζονταν δρίμες. Για να εκδιωχθούν οι δρίμες, ήταν απαραίτητο να ξορκιστούν με αγίασμα από την ακολουθία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (6 Αυγούστου). Τις ημέρες αυτές οι χωρικοί απέφευγαν πολλές δραστηριότητες: Δεν έκαναν μπάνιο στη θάλασσα, γιατί πίστευαν ότι κινδυνεύουν να πάθουν μεγάλο κακό. Δεν έκοβαν ξύλα, γιατί σκουλήκιαζαν και σάπιζαν. Δεν άρδευαν, γιατί τα φυτά θα ξεραίνονταν. Ούτε έπλεναν ρούχα, γιατί θα έλιωναν και θα καταστρέφονταν (δριμοκόβονταν). Για να πλύνουν σε μια ανάγκη, έπρεπε να ρίξουν μέσα στο νερό ένα καρφί για να καρφώσει τις δρίμες και να τις εξουδετερώσει. Επίσης δεν λούζονταν, για να μην αδυνατίσουν τα μαλλιά τους. Ακόμα, δεν άφηναν τα μικρά παιδιά να γυρνάνε έξω τα μεσημέρια, για να μην τα βρουν οι δρίμες σε μέρη απόμερα ή σε τρίστρατα και τους κάνουν κακό. Σε άλλα μέρη θεωρούσαν ότι οι δρίμες ξεκινούσαν το ολέθριο έργο τους ήδη από τις 24 ή 25 Ιουλίου. Στην Κύπρο οι ίδιες γρουσούζικες ημέρες του Αυγούστου ονομαζόντουσαν κακαουστιές, ενώ στον Πόντο μιλούσαν για τον σαπία, προφανώς εννοώντας το χρονικό διάστημα που σαπίζουν τα ξύλα, τα δέρματα και τα υφάσματα.


Εξόρκιζαν το κακό με τη χάρη των αγίων

Μετά τις 6 του μηνός (Μεταμόρφωση του Σωτήρος) ακολουθούσε η μεγάλη γιορτή της Κοίμησης της Παναγίας. Κατόπιν η γιορτή του Αγίου Φανουρίου (στις 27), που φανέρωνε χαμένους ανθρώπους, ζώα και αντικείμενα και στις 29 τιμούσαν τη μνήμη του αποκεφαλισμού του Ιωάννη του Προδρόμου, ημέρα απόλυτης νηστείας και δύσκολη. Επειδή η πράξη του αποκεφαλισμού έγινε αιτία μεγάλου κακού για την ανθρωπότητα, είχαν συνδέσει την ημέρα αυτή με τον ερχομό της ελονοσίας και άλλων μορφών παροξυσμικού πυρετού. Γι’ αυτό και ο Άγιος Ιωάννης ονομαζόταν και Ριγολόγος, Θερμολόγος και Παροξυσμός. Ο μήνας έκλεινε με τη γιορτή της κατάθεσης της Αγίας Ζώνης της Θεοτόκου στις 31, ημέρα που λεγόταν και Κλειδοχρονιά, γιατί τότε τελείωνε και το βυζαντινό έτος. Μαζί με την 1η Μαΐου θεωρούνταν αποφράδες ημέρες με κακή επίδραση. Όμως σύμφωνα με τη λαϊκή πίστη, το κακό πάντοτε πολεμάται με τη θεία χάρη των αγίων.


Μήνας… διπλοχέστης

Η μεγάλη αφθονία των καρπών και των φρούτων και η συχνή κατανάλωσή τους (κυρίως σύκων και σταφυλιών) που αναπόφευκτα οδηγούσε συχνότερα (τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα) στην τουαλέτα, έδωσε στον Αύγουστο και το όνομα διπλοχέστης. Αν μη τι άλλο, οι πρόγονοι της υπαίθρου είχαν χιούμορ στις ονομασίες που έδιναν. Λεγόταν όμως και μήνας των φτωχών, επειδή τα φρούτα αφθονούσαν και πολλές φορές περίσσευαν απούλητα στην κεντρική αγορά, οπότε τα μοίραζαν στους φτωχούς.


Μήνας θλίψης και οδύνης για τους Βραζιλιάνους

Μια βραζιλιάνικη παροιμία λέει «Agosto, mes de desgosto», δηλαδή Αύγουστος, μήνας της θλίψης και της οδύνης. Πρόκειται για μια εθνική δεισιδαιμονία με βαθιές ρίζες. Σύμφωνα με τους New York Times, ο μήνας Αύγουστος θεωρείται από τη βραζιλιάνικη παράδοση άτυχος, γρουσούζικος και πιστεύεται ότι φέρνει καταστροφές. Είναι ο μήνας που εμπνέει φόβο, γιατί έχει κακούς οιωνούς. Οι άνθρωποι των πιο φτωχών κοινωνικών στρωμάτων είναι πιο επιρρεπείς στην πρόληψη αυτή, χωρίς να αποκλείονται και πιστοί από όλες τις κοινωνικές ομάδες, ανεξαρτήτως ηλικίας, οικονομικού και μορφωτικού επιπέδου. Κατά τη διάρκεια του Αυγούστου οι Βραζιλιάνοι αποφεύγουν να κυκλοφορούν έξω ή να ταξιδεύουν, να κάνουν επιχειρηματικές συμφωνίες (γιατί θα καταρρεύσουν) και προτιμούν να παραμένουν στο σπίτι πιστεύοντας πως οτιδήποτε κακό είναι να γίνει, έχει περισσότερες πιθανότητες να συμβεί μέσα στον Αύγουστο παρά οποιονδήποτε άλλον μήνα. Η πεποίθηση αυτή φαίνεται να αγγίζει ακόμα και τον χώρο της φιλολογίας και της τέχνης, αφού κάποιοι συγγραφείς αρνούνται να δημοσιεύσουν τα βιβλία τους τον Αύγουστο, ενώ γνωστοί Βραζιλιάνοι μουσικοί δεν συμμετέχουν σε κονσέρτα. Τις μέρες του Αυγούστου πιστοί Καθολικοί ζητούν προληπτικά την ευλογία κάποιου ιερέα, την ίδια ώρα που άλλοι πιστοί του βραζιλιάνικου βουντού ζητούν από τους…ειδικούς να «σφραγίσουν» το σώμα τους ώστε να μην επηρεαστεί από κακό μάτι. Πάντως μια από τις χειρότερες ημέρες του Αυγούστου θεωρείται η γιορτή του Αγίου Βαρθολομαίου, στις 24 του μηνός, όπου σύμφωνα με την παράδοση είναι η ημέρα του Exu, του πιο πονηρού και κακόβουλου από τα δαιμονικά πλάσματα που προσπαθούν να βάλουν τρικλοποδιές στο ανθρώπινο πεπρωμένο. Σύμφωνα με έναν Βραζιλιάνο ποιητή, «είναι η φοβερή ημερομηνία που ο διάβολος κινείται με την άνεσή του για να κάνει φρικτά πράγματα».


Η κατάρα του Αυγούστου

Οι Βραζιλιάνοι ίσως δεν έχουν άδικο να το πιστεύουν. Ρίχνοντας μια ματιά στην ιστορία τους θα δούμε ότι πολλά τραγικά γεγονότα συνέβησαν κατά τη διάρκεια του Αυγούστου: Η αυτοκτονία του δημοφιλούς Βραζιλιάνου προέδρου Getulio Vargas, γνωστού ως πατέρα των φτωχών (24/08/1954), η παραίτηση του προέδρου Janio Quadros (25/08/1961) που άνοιξε το δρόμο για να έρθει αργότερα το 20χρονο σκληρό στρατιωτικό καθεστώς, ο θάνατος του ηγέτη της αντιπολίτευσης Juscelino Kubitschek σε αυτοκινητιστικό ατύχημα (22/08/1976), ο θάνατος του Βραζιλιάνου διπλωμάτη, επικεφαλής της αποστολής του ΟΗΕ στο Ιράκ Sergio Vieira de Mello (και πιθανού επόμενου γεν. γραμματέα του ΟΗΕ) σε τρομοκρατική επίθεση (Αύγουστος 2003), η έκρηξη ενός πυραύλου στην Alcantara του Αμαζονίου που σκότωσε πολλούς επιστήμονες και καθυστέρησε το εκκολαπτόμενο Εθνικό Διαστημικό Πρόγραμμα (Αύγουστος 2003), πολλά μεγάλα ναυάγια και σοβαρά αεροπορικά ατυχήματα, καθώς και εκρήξεις όλων των ειδών σε όλη τη χώρα. Οι Βραζιλιάνοι δεν ξεχνούν ακόμα ότι ο Πρώτος και ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος (1914 και 1939) ξεκίνησαν επίσης Αύγουστο, ενώ Αύγουστο έπεσαν και οι ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι (1945).


Τρελά σκυλιά

Και επειδή αυτόν τον μήνα αυξάνονται οι περιπτώσεις λυσσασμένων σκυλιών, οι Βραζιλιάνοι αποκαλούν τον Αύγουστο και «mes de cachorro louco», δηλαδή μήνα των τρελών σκυλιών, αφού υπάρχει η πεποίθηση ότι ακόμα και τα ζώα παρουσιάζουν περίεργη συμπεριφορά.


Το λούσιμο τον Αύγουστο

Προφανώς οι δεισιδαιμονίες του Αυγούστου έχουν εξαπλωθεί και σε άλλα κράτη της Λατινικής Αμερικής. Σύμφωνα με τον Αργεντίνο ερευνητή-λαογράφο Rafael Jijena Suarez, το να λούσεις κάποιον τον μήνα Αύγουστο, είναι σαν να του αναγγέλλεις τον θάνατό του.


Εβραϊκές προλήψεις

Κατά τους Εβραίους, ο μήνας Av (Αβ) συναγωνίζεται τον δικό μας Αύγουστο σε δεισιδαιμονικές προλήψεις. Ο εβραϊκός αυτός μήνας των 30 ημερών, που καλύπτει διάστημα του Ιουλίου και του Αυγούστου, θεωρείται δυσοίωνη εποχή τους έτους. Το όνομα του μηνός Av εικάζεται ότι έχει βαβυλωνιακή προέλευση, ενώ είναι ο μόνος μήνας που δεν κατονομάζεται στη Βίβλο. Το βαβυλωνιακό Ταλμούδ αναφέρει πως «όταν φτάνει, μας μειώνει τη χαρά μας». Και αυτό ίσως λέγεται γιατί τα χειρότερα, τα πιο τραγικά γεγονότα της εβραϊκής ιστορίας έχουν συμβεί κατά τη διάρκεια της πρώτης και της δεύτερης εβδομάδας του μήνα Av. Κατά τη διάρκεια αυτών των «άτυχων» ημερών, πολλοί αναπροσαρμόζουν τα σχέδιά τους αποφεύγοντας να κάνουν ταξίδια, χειρουργικές επεμβάσεις ή να αναλάβουν επιχειρηματικές δραστηριότητες και να παραστούν σε δικαστήρια, γιατί πιστεύουν ότι υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες αποτυχίας.


Ακατάλληλος για γάμο;

Σύμφωνα με την ιταλική παράδοση, ιδίως του Νότου, καλό είναι να αποφεύγονται οι γάμοι κατά τους μήνες Μάιο και Αύγουστο.


Ο κινέζικος μήνας των πνευμάτων

Για τους Κινέζους ο έβδομος μήνας του σεληνιακού κινέζικου ημερολογίου βρίθει από φαντάσματα και πνεύματα. Ο μήνας αυτός (για το 2012 διαρκεί από 17 Αυγούστου έως 15 Σεπτεμβρίου) παρέχει την ευκαιρία στα πνεύματα των νεκρών προγόνων τους να περάσουν από τις ανοικτές πύλες των κόσμων και να αποκτήσουν πρόσβαση στον κόσμο των ζωντανών. Όπως πιστεύουν οι Κινέζοι, τα φαντάσματα όχι μόνο θα περάσουν το μήνα αυτόν κάνοντας επίσκεψη στις οικογένειές τους, αλλά επίσης θα γλεντήσουν και τα πιο κακόβουλα από αυτά θα ψάξουν για θύματα. Η περίοδος αυτή του χρόνου θεωρείται η πιο δυσοίωνη και η πλέον επικίνδυνη, αφού τα πονηρά πνεύματα καραδοκούν να αρπάξουν τα θύματά τους. Είναι λοιπόν η χειρότερη στιγμή για να κάνει κάποιος βόλτες το βράδι, να ταξιδέψει, να μετακομίσει ή να ξεκινήσει μια νέα επιχείρηση. Πολλοί αποφεύγουν και το κολύμπι, γιατί πιστεύουν ότι υπάρχουν πολλά κακά πνεύματα στο νερό που μπορεί να προσπαθήσουν να τους πνίξουν. Την 15η ημέρα του μήνα (30 Αυγούστου για το 2012) γιορτάζεται η ημέρα των Πεινασμένων Πνευμάτων, που θεωρείται ότι είναι η κορύφωση της δραστηριότητας των φαντασμάτων. Οι Κινέζοι θα πρέπει να τους κάνουν διάφορες υλικές προσφορές (χρήματα, τρόφιμα, θυμίαμα), προκειμένου να τα κρατήσουν ευχαριστημένα, να τα τιμήσουν και ταυτόχρονα να εξασφαλίσουν καλή τύχη για την οικογένειά τους. Το ίδιο έθιμο ακολουθούν επίσης Ταοϊστές και Βουδιστές