Το κρουασάν... δεν γεννήθηκε στη Γαλλία!

Δεν χωρά αμφισβήτηση πως όποιον κι αν ρωτήσεις πώς φαντάζεται το γαλλικό πρωινό, η απάντηση είναι σχεδόν πάντοτε η ίδια: «Ζεστό κρουασάν μαζί με μια κούπα αρωματικό καφέ». Τα στερεότυπα, όμως, δεν λένε πάντοτε την αλήθεια ούτε και ενδιαφέρονται συνήθως για την ιστορία.



Όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, η ιδέα του κρουασάν δεν γεννήθηκε στο κεφάλι κάποιου Γάλλου αρτοποιού, αλλά η συνταγή ταξίδεψε μέχρι το Παρίσι από τη Βιέννη. Τα λαχταριστά αυτά αρτοποιήματα, που λες, πρωτοεμφανίστηκαν σε βιεννέζικο φούρνο και ονομάζονταν “κίπφερλ” -όχι και πολύ “νόστιμο” όνομα, έτσι; Μάλιστα, φτιάχνονταν με κάπως διαφορετική ζύμη. Όσο για το χαρακτηριστικό σχήμα τους -το μισοφέγγαρο, το έδωσε Βιεννέζος αρτοποιός το 1683 για να τιμήσει τη νίκη της πόλης του επί των Οθωμανών…

Άγρυπνος αρτοποιός
Λέγεται, λοιπόν, πως κάποιος από τους αρτοποιούς (που ζύμωναν ασταμάτητα για να ταΐζουν με ψωμί το λιμοκτονούντα λαό) παραξενεύτηκε ακούγοντας τη νύχτα ένα συνεχές τρίξιμο από το έδαφος. Ειδοποίησε τις Αρχές, που διαπίστωσαν πως οι Τούρκοι λαγουμιτζήδες κόντευαν να φτάσουν σκάβοντας στο κέντρο της Βιέννης και τους εξολόθρευσαν. Λίγες εβδομάδες αργότερα -και μετά τη νικηφόρα επίθεση των στρατευμάτων του Πολωνού βασιλιά Γιαν Σομπιέσκι, που διέλυσε το ασκέρι του Καρά Μουσταφά Πασά- η χαρά των Βιενέζων ήταν φυσικά μεγάλη, αφού γλίτωσαν σαν από θαύμα. Μέσα στο πανηγυρικό κλίμα, ο αρτοποιός Πέτερ Βέντλερ, θέλοντας να απαθανατίσει το κατόρθωμα του αγνώστου ομότεχνού του, έδωσε στα γλυκά ψωμάκια που έφτιαξε το σχήμα του τρομακτικού μέχρι τότε τουρκικού εμβλήματος της ημισελήνου. Μάλιστα, μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, σε ανάμνηση των γεγονότων, οι μαθητευόμενοι φουρνάρηδες της Βιέννης, με λάβαρα και συνοδεία εκκωφαντικής μουσικής, έκαναν κάθε Τρίτη του Πάσχα παρέλαση, περνώντας απ’ όλους τους φούρνους για να πιουν στην υγειά του κάθε αρτοποιού.



Εύγευστη ημισέλινος
Ορισμένοι ιστορικοί της γαστρονομίας διαφωνούν έντονα με την άποψη που έχει επικρατήσει σχετικά με το πως προέκυψε το γνωστό σχήμα του, άλλοι πάλι διαφωνούν σε κάποιες λεπτομέρειες. Υπάρχουν πάντως πλήθος τεκμήρια που συνηγορούν υπέρ της άποψης ότι το κρουασάν πλάθεται σε ημισέληνο για να θυμίζει τη νίκη των χριστιανικών στρατευμάτων επί των Οθωμανών, στα περίχωρα της πολιορκημένης πόλης.

Και το όνομα αυτού…
Αν αναρωτιέσαι πώς έφτασαν στο Παρίσι, τα κρουασάν ταξίδεψαν μαζί με την αυστριακή πριγκίπισσα Μαρία Αντουανέτα μετά το γάμο της με τον μετέπειτα βασιλιά Λουδοβίκο 16ο της Γαλλίας, μιας και ήθελε να τα απολαμβάνει καθημερινά. Το νιόφερτο τούτο γλύκισμα κέρδισε αμέσως πολλούς φανατικούς φίλους στη γαλλική Αυλή. Με το καινούριο του όνομα, “κρουασάν” (από τη φράση “croissant de lune”, φεγγάρι στη γέμιση, ημισέληνος δηλαδή), αγαπήθηκε σιγά-σιγά και από τον γαλλικό λαό, παρά την αντιπάθεια που έτρεφε για τη σπάταλη και άκαρδη βασίλισσα. Ο συμβολισμός του κρουασάν πάλι, δεν απασχόλησε ποτέ τους Γάλλους, καθώς το γεγονός που μνημονεύει το σχήμα του δεν σχετίζεται με τη δική τους ιστορική διαδρομή. Άλλωστε, όταν το δοκίμασαν για πρώτη φορά είχε παρέλθει σχεδόν ένας αιώνας από τα συμβάντα.



Προς τιμήν του βασιλέως
Ο τρόπος που σώθηκε η αυστριακή πρωτεύουσα άφησε, λένε κάποιοι, τα ίχνη του και στο μπέιγκελ, το στρογγυλό, μαλακό ψωμάκι με την τρύπα στη μέση. Σύμφωνα με έναν ανεπιβεβαίωτο θρύλο, ένας Εβραίος φούρναρης της Βιέννης έδωσε τη μορφή αναβατήρα στα ψωμάκια που έφτιαξε με ζύμη του πολωνέζικου παραδοσιακού obwarzanki (το προσφέρουν ως δυναμωτικό στις λεχώνες). Το έκανε για να τιμήσει το βασιλιά Σομπιέσκι, ο οποίος ήταν περίφημος ιππέας, και γι’ αυτό τα ονόμασε “μπιγκλ” (αναβατήρας αλόγου). Η μανία για τα μπέιγκλ -όπως παραφθάρηκε το όνομά τους- κυρίευσε γρήγορα όλες τις πόλεις της Ευρώπης όπου ήταν έντονο το εβραϊκό στοιχείο. Έτσι, όταν στα τέλη του 19ου αιώνα τα μεταναστευτικά κύματα των Εβραίων άρχισαν να φτάνουν στις ΗΠΑ, ξεφύτρωσαν και γνώρισαν επιτυχία τα πρώτα μαγαζάκια που διέθεταν μπέιγκελ, πασπαλισμένα τότε με αλάτι, σουσάμι ή παπαρουνόσπορο.