Ο σχολικός σεισμογράφος του 1ου ΕΠΑΛ Δράμας και τα εύσημα από τον καθηγητή Παπαζάχο

Η καταγραφή, η ανάλυση και η αντιμετώπιση ενός φυσικού φαινομένου, όπως ο σεισμός, μπορεί να αποτελέσει το ερέθισμα για τους μαθητές να δουν με διαφορετικό μάτι επιστήμες όπως η Φυσική και τα Μαθηματικά.

Η καταγραφή ενός σεισμού, η αναζήτηση του επίκεντρου όπου εκδηλώθηκε αλλά και οι συνέπειες που μπορεί να έχει στην καθημερινή ζωή του ανθρώπου -αναλόγως της δυναμικής του- δίνουν τη δυνατότητα στους μαθητές να αναπτύξουν την σκέψη τους και να καλλιεργήσουν σημαντικές δεξιότητες.

Στο πλαίσιο αυτό, ο σεισμογράφος που κατασκευάστηκε και λειτουργεί στο 1ου ΕΠΑΛ Δράμας μετεξελίχθηκε σε ένα ουσιαστικό εκπαιδευτικό αντικείμενο, με το οποίο οι μαθητές μπορούν να αντιληφθούν τα καθημερινά προβλήματα της σύγχρονης ζωής, μέσα όμως από μια περισσότερο επιστημονική ματιά.

Ο ενεργός σεισμογράφος που τα δυο τελευταία χρόνια βρίσκεται στο 1ο ΕΠΑΛ Δράμας αποτελεί σήμερα τον μοναδικό σχολικό σεισμογράφο σε όλη την Περιφέρεια ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Η απόφαση για την κατασκευή και τη λειτουργία του βασίζεται στη σύγχρονη εκπαιδευτική μεθοδολογία που ονομάζεται STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics), η οποία στον πυρήνα της περιλαμβάνει τη συνεργασία των φυσικών επιστημών, των μαθηματικών, της πληροφορικής και της μηχανικής.

Η μέχρι σήμερα απόλυτα πετυχημένη λειτουργία του έδωσε μια άλλη δυναμική στη σχολική μονάδα, καθώς έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον των μαθητών που μπορούν πλέον από κοντά να μελετήσουν και να αναλύσουν μια σεισμική δόνηση, έχοντας μάλιστα τη δυνατότητα συνεργασίας και με πανεπιστημιακούς σεισμογράφους.

« Ο σεισμογράφος αυτός αποτελεί την επιβράβευση των προσπαθειών μας τα δυο τελευταία χρόνια» υπογραμμίζει ο διευθυντής του 1ου ΕΠΑΛ Δράμας Τάσος Σαλής, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, και συνεχίζει: «ο σχολικός σεισμογράφος χρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα “Μια Νέα Αρχή στα ΕΠΑ.Λ.”, έγινε σε συνεργασία με το ΕΚΦΕ (Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστημών Δράμας), που αποτελεί δομή της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και τη συνδρομή του υπευθύνου Παναγιώτη Παζούλη. Εντάχθηκε στο πανευρωπαϊκό δίκτυο σχολικών σεισμογράφων και στα δύο χρόνια λειτουργίας του κατέγραψε όλους τους σεισμούς της ευρύτερης περιοχής μας, στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια. Τα αποτελέσματα που δίνουμε δεν παρουσιάζουν αποκλίσεις από αυτά που δίνουν οι πανεπιστημιακοί σεισμογράφοι και δημοσιεύονται σε διάφορες ιστοσελίδες. Το βασικό είναι ότι φυλάσσονται στα αρχεία του σχολείου μας ώστε να μπορεί κάποιος μαθητής ή φοιτητής να αντλήσει πληροφορίες που είναι απαραίτητες».

Συνεργασία με άλλους σεισμογράφους

Αρχικά, στο σχολείο κατασκευάστηκε ένας σεισμογράφος που εγκαταστάθηκε στο εργαστήριο Φυσικών Επιστημών και χρησιμοποιείται για καθαρά εκπαιδευτικούς σκοπούς. Στη συνέχεια, τα παιδιά εξέφρασαν τη μεγάλη επιθυμία να κατασκευάσουν έναν ακόμη που θα μπορεί να είναι ενεργός, θα καταγράφει τη σεισμική δραστηριότητα και τα δεδομένα θα ανεβαίνουν στο διαδίκτυο ώστε να αξιοποιούνται από κάθε ενδιαφερόμενο. Ο δεύτερος τοποθετήθηκε στο ισόγειο του σχολείου και είναι συνδεδεμένος με την εφαρμογή – πλατφόρμα jAmaSeis. «Όλες οι καταγραφές της σεισμικής δραστηριότητας», εξηγεί, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο υπεύθυνος καθηγητής Σίμος Σαχινίδης, «δίνουν δεδομένα στο διαδίκτυο, τα οποία μπορεί να τα αξιοποιήσει ο καθένας. Έτσι, όπως εμείς αξιοποιούμε τις καταγραφές άλλων σεισμογράφων ώστε να μπορέσουμε να εντοπίσουμε το επίκεντρο ενός σεισμού, έτσι χρησιμοποιούνται και τα δεδομένα του δικού μας σεισμογράφου από άλλους. Πρέπει να σημειωθεί ότι εκτός της δικής μας καταγραφής απαιτούνται και δύο ακόμη καταγραφές από άλλους σεισμογράφους, ώστε η τομή των τριών κύκλων να μας δώσει το επίκεντρο του σεισμού και την ανάλυση της κυματομορφής, τα Ρίχτερ. Πρόσφατα, ο σεισμογράφος μας κατέγραψε τους σεισμούς που έγιναν στην Τουρκία και στο Καζακστάν».

Σπάνιος αλλά δύσκολος ο σεισμικός κίνδυνος στη Δράμα

Η επίσημη παρουσίαση του σεισμογράφου έγινε στη διάρκεια εκδήλωσης, με τη συμμετοχή του καθηγητή σεισμολογίας του ΑΜΘ Κωνσταντίνου Παπαζάχου, ο οποίος έδωσε τα εύσημα στους μαθητές και τους καθηγητές του 1ου ΕΠΑΛ Δράμας, σημειώνοντας με έμφαση: «Είναι εκπληκτικό αυτό που κάνει το σχολείο, γιατί είναι μια καθαρά δική του πρωτοβουλία. Έκανε μια διάταξη η οποία δουλεύει, δείχνοντας στα παιδιά πώς λειτουργεί ένας σεισμογράφος αλλά και τους βοηθάει να καταλάβουν τον σεισμικό κίνδυνο. Είναι χρήσιμο τα παιδιά να γνωρίζουν μερικά πράγματα για την επιστήμη της Σεισμολογίας, για τον σεισμικό κίνδυνο. Πρέπει να καταλάβουν την ουσία του φαινομένου και πώς επηρεάζει τη ζωή μας, αλλά και ειδικότερα την πόλη της Δράμας».

 Ο καθηγητής του ΑΠΘ, στην ομιλία του εξήγησε ότι «η πόλη της Δράμας είναι μια πολύ ιδιαίτερη πόλη όσον αφορά τη σεισμικότητα, καθώς παρουσιάζει συγκεκριμένες δυσκολίες όσον αφορά την αντιμετώπιση του σεισμικού κινδύνου, που είναι σπάνιος».

«Η Δράμα», τόνισε ο κ. Παπαζάχος, «έχει μια μεγάλη ιδιαιτερότητα όπως και όλος ο βόρειος ελληνικός χώρος, καθώς παρουσιάζει χαμηλότερη σεισμικότητα. Το πρόβλημα είναι ότι φιλοξενεί μερικά μεγάλα ρήγματα, τα οποία όμως δίνουν σεισμούς ανά αραιά χρονικά διαστήματα. Το πρόβλημα σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι ο σεισμικός κίνδυνος δεν γίνεται αντιληπτός. Αν γίνεται μια φορά στα 200 χρόνια για παράδειγμα, είναι έξι γενιές. Αν ρωτήσεις τον μπαμπά σου ή τον παππού σου, θα πουν ότι δεν γίνονται σεισμοί εδώ. Παρ’ όλα αυτά, είχαμε έναν μεγάλο σεισμό το 1829, ο οποίος ήταν από τους πιο ισοπεδωτικούς στον ελληνικό χώρο και ο οποίος διέλυσε τελείως την πόλη της Δράμας».

«Όπως αν χιονίσει στην Ιεράπετρα…»

Όπως σημείωσε ο κ. Παπαζάχος, «η κοινωνία εδώ στην περιοχή, οι εκπαιδευτικοί, οι γονείς, τα παιδιά, οι μηχανικοί δεν είναι ψυλλιασμένοι για τον σεισμικό κίνδυνο. Είναι σαν να έχουμε ένα φαινόμενο χιονόπτωσης στην Ιεράπετρα της Κρήτης για παράδειγμα. Αν χιονίσει στη Φλώρινα ή στη Δράμα, όλοι έχουν αλυσίδες. Αν χιονίσει στην Ιεράπετρα, κανένας δεν έχει αλυσίδες, ούτε καν τα βενζινάδικα πουλάνε».

«Εδώ λοιπόν», συνέχισε, «δεν έχεις τα εργαλεία, δεν έχεις την κουλτούρα. Όταν γίνει ο σεισμός, οι περιοχές που έχουν χαμηλή σεισμικότητα (σ.σ. όπως η Δράμα), δεν είναι έτοιμες να το αντιμετωπίσουν. Θα σας θυμίσω τον σεισμό Κοζάνης – Γρεβενών. Σε μια περιοχή που χαρακτηριζόταν χαμηλής σεισμικότητας -όπως και είναι- ο κόσμος ήταν εντελώς ανυποψίαστος. Ενώ οι Κεφαλλονίτες, για παράδειγμα, είναι περισσότερο υποψιασμένοι. Οι Δραμινοί επομένως δεν έχουν καμιά εικόνα από σεισμικότητα».

«Η Δράμα, όπως οι Σέρρες, η Καβάλα, η Ξάνθη, η Κομοτηνή είναι δύσκολες πόλεις, γιατί βρίσκονται πάνω σε μεγάλα ρήγματα, που όμως δεν έχουμε μεγάλη σεισμικότητα» κατέληξε ο κ. Παπαζάχος.