Ακράτεια Κοπράνων: Τι είναι και τι την προκαλεί

Η ακράτεια κοπράνων αποτελεί πρόβλημα που επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής των ανθρώπων, αλλά παραμένει συχνά ταμπού για πολλούς πάσχοντες, το οποίο διστάζουν να μοιραστούν με τον γιατρό τους. Η ακούσια απώλεια κοπράνων, η οποία μπορεί να συμβεί σποραδικά ή να γίνει χρόνια, προκαλεί δυσφορία, κοινωνικό άγχος και περιορισμούς στις καθημερινές δραστηριότητες.

Αιτιολογία

Η ακράτεια δεν είναι μία νόσος από μόνη της, αλλά αποτέλεσμα διαταραχής του πολύπλοκου μηχανισμού της αφόδευσης, που περιλαμβάνει τους σφιγκτήρες του πρωκτού, την κινητικότητα του εντέρου, την πληρότητα του ορθού, τα αντανακλαστικά της αφόδευσης και τη συνειδητή δυνατότητα ελέγχου. Οποιαδήποτε δυσλειτουργία σε ένα ή περισσότερα από τα επίπεδα αυτά, μπορεί να προκαλέσει ακούσια απώλεια κοπράνων.

Κύριες αιτίες της ακράτειας κοπράνων:

• Λοιμώξεις και οξείες καταστάσεις: Ιοί βακτήρια και παράσιτα μπορεί να προκαλέσουν διάρροια μειώνοντας τον έλεγχο του εντέρου
• Φάρμακα όπως είναι αντιόξινα και καθαρτικά φάρμακα
• Νευρολογικές Παθήσεις: Τραυματισμοί νωτιαίου μυελού, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, πολιομυελίτιδα ή άλλες νευροεκφυλιστικές νόσοι επηρεάζουν τα νεύρα που ελέγχουν την αφόδευση.
• Σοβαρές Φλεγμονώδεις Νόσοι του Εντέρου: Εντερίτιδες, ελκώδης κολίτιδα ή νόσος Crohn προκαλούν διαταραχή της φυσιολογικής κινητικότητας του εντέρου και διαρροή κοπράνων.
• Τραυματισμοί Σφιγκτήρων: Γεννητικά τραύματα, επεμβάσεις ή μαιευτικοί χειρισμοί μπορούν να προκαλέσουν μόνιμη βλάβη στον εξωτερικό σφιγκτήρα.
• Διαβητική Νευροπάθεια: Ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να βλάψει τα νεύρα της περιοχής και να μειώσει την αίσθηση του ορθού και τον έλεγχο των σφιγκτήρων.
• Γνωστική Εξασθένηση και Ψυχιατρικά Προβλήματα: Άνοια, σοβαρή κατάθλιψη ή ψυχικές διαταραχές μπορούν να μειώσουν τον συνειδητό έλεγχο της αφόδευσης.
• Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου σοβαράς μορφής (IBS): Εναλλαγές διάρροιας και δυσκοιλιότητας μειώνουν τον έλεγχο του εντέρου.
•  Ηλικία και ορμονικές αλλαγές: Η γήρανση και οι ορμονικές αλλαγές επηρεάζουν τη λειτουργία των σφιγκτήρων. Με την ηλικία οι σφιγκτήρες και οι μύες του πυελικού εδάφους χαλαρώνουν. Η πτώση των οιστρογόνων μειώνει την ελαστικότητα και τον τόνο του περιπρωκτικού ιστού, ιδιαίτερα στις γυναίκες.
• Λειτουργική Ακράτεια: Σε άτομα με περιορισμένη κινητικότητα, η ακράτεια μπορεί να εμφανιστεί χωρίς οργανικό υπόστρωμα, κυρίως λόγω δυσκολίας στην πρόσβαση της τουαλέτας.

Θεραπεία

Η ακράτεια κοπράνων είναι πολυπαραγοντική και μπορεί να προκύψει από νευρολογικά, ανατομικά, γαστρεντερολογικά, ψυχολογικά, λοιμώδη αίτια ή να είναι απότοκος της γήρανσης. Ο εντοπισμός του αιτίου είναι κρίσιμος για τη σωστή διάγνωση και την αποτελεσματική φαρμακευτική αντιμετώπιση. Σε ήπια ή μέτρια ακράτεια, χρησιμοποιούνται παράλληλα φάρμακα που επηρεάζουν τη σύσταση των κοπράνων ή τη κινητικότητα του εντέρου, σε συνδυασμό με διατροφικά προγράμματα πλούσια σε φυτικές ίνες. Η ενδυνάμωση των σφιγκτήρων με ειδικές ασκήσεις μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τον έλεγχο της αφόδευσης. Σε σοβαρές ή ανθεκτικές περιπτώσεις, εφαρμόζονται χειρουργικές μέθοδοι αποκατάστασης, όπως η σφιγκτηροπλαστική ή η τοποθέτηση τεχνητού σφιγκτήρα. Παρά ταύτα, οι επεμβάσεις συνοδεύονται από υψηλά ποσοστά υποτροπών σε βάθος χρόνου. 

Συμπληρωματικά Μέτρα Διαχείρισης

Οι πάσχοντες μπορούν να βελτιώσουν την καθημερινότητά τους με συμπληρωματικά μέτρα:

• Τήρηση σταθερού ωραρίου γευμάτων και τουαλέτας, ώστε να εκπαιδεύεται το έντερο στον εκούσιο έλεγχο.

• Κατανάλωση φυτικών ινών για τη ρύθμιση της σύστασης και του όγκου των κοπράνων.

• Αποφυγή τροφίμων και ουσιών που μπορεί να επιδεινώσουν την ακράτεια, όπως αλκοόλ, καφεΐνη, γάλα, πικάντικα και τεχνητά γλυκαντικά.

• Καλή υγιεινή της περιπρωκτικής περιοχής με ήπια, δερματολογικά ελεγμένα προϊόντα για την αποφυγή ερεθισμών και λοιμώξεων.

Η ενημέρωση και η εκπαίδευση των ασθενών είναι κρίσιμες για την αποτελεσματική διαχείριση της νόσου και τη μείωση των επιπλοκών, όπως δερματίτιδες και ουρολοιμώξεις.

Συμπέρασμα

Η ακράτεια κοπράνων είναι σύνθετο πρόβλημα. Η σωστή διάγνωση της αιτίας και η αναγνώριση των παραγόντων που επηρεάζουν τον έλεγχο του εντέρου είναι κρίσιμες για την αντιμετώπισή της.

Με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, αλλαγές στη διατροφή, ασκήσεις πυελικού εδάφους και, αν χρειαστεί, χειρουργική αποκατάσταση, οι πάσχοντες μπορούν να μειώσουν τα επεισόδια, να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους και να διατηρήσουν την κοινωνική τους δραστηριότητα.

Δρ. Αναστασία Μοσχοβάκη
Φραγκοπούλου 10 Κηφισιά, Αθήνα

Έκτακτα-νοσοκομειακά περιστατικά
24ωρη γραμματεία: 2106252770 και 6945575287
Facebook https://www.facebook.com/pages/Aναστασία-Μοσχοβάκη-Ιατρός-Ειδική-Παθολόγος
Twitter http://twitter.com/amoschovaki